De meeste (sub)klinische infecties doen zich voor rond het afkalven. Het merendeel van de infecties wordt veroorzaakt door coagulase negatieve stafylokokken (CNS). In deze grote groep van bacteriën zitten gelukkig vrij veel ‘onschuldige’ soorten. Ze veroorzaken een matige celgetalverhoging en ze genezen in veel gevallen ook weer spontaan. Maar in de groep van CNS-bacteriën zitten ook vervelende soorten of stammen die niet zo onschuldig zijn. Daarnaast wordt een deel van de infecties bij vaarzen veroorzaakt door Staphylococcus aureus, Streptococcus uberis en andere mastitisverwekkers.

Het blijkt dat op bedrijven met een gemiddeld hoger tankcelgetal, dus een hogere infectiedruk bij de koeien, ook de vaarzen een grotere kans hebben om bij het afkalven reeds besmet te zijn.

Vervroegde afvoer en productieverlies zijn de hoogste kostenposten bij vaarzenmastitis. Op een bedrijf met twintig kalvende vaarzen bedragen de kosten 626 euro per jaar, oftewel 31 euro per aanwezige vaars. Ook hebben vaarzen met mastitis in de tweede lactatie nog steeds een hogere kans om uierontsteking te krijgen.

• Een gebrekkige hygiëne in de opfokperiode en rondom het afkalven is een belangrijke oorzaak van vaarzenmastitis. Drachtig jongvee verdient extra aandacht wat betreft een schoon ligbed.
• Zuigers in de koppel zorgen voor open slotgaten. Zuigers ontstaan voornamelijk in de eerste periode van de opfok. Ze zijn te voorkomen door de kalveren na het voeren van melk direct brok te verstrekken.
• Een te lage seleniumspiegel in het bloed, wat bij vaarzen nogal eens voorkomt, leidt tot een verminderde weerstand. Bloedonderzoek op het enzym GSH Px van een steekproef van de vaarzen laat zien of er een tekort is, dat vervolgens eenvoudig opgeheven kan worden door het voeren van krachtvoer of een vitaminen-/mineralenmengsel. Ook kan gebruik gemaakt worden van mineralenbolussen.
• Vliegen kunnen mastitis veroorzaken doordat ze spenen beschadigen en bacteriën overbrengen. Hydrotaea irritans, de wrangvlieg, is berucht om het veroorzaken van ‘zomerwrang’ bij pinken en vaarzen (en droge koeien) in de weide. Een goede vliegenbestrijding zowel op stal als in de weide is noodzakelijk, en blijkt zeer effectief ter preventie van vaarzenmastitis. Door het tijdig aanbrengen van insecticide-oorflappen, of het regelmatig behandelen voor vliegen, zijn problemen goed te voorkomen.

Enkele andere tips

• Wanneer de vaarzen voor het afkalven door de melkstal komen, spray of dip ze dan.
• Voer drachtige vaarzen niet meer dan 14 procent ruw eiwit. Dit beperkt de stuwing op de uier voor het afkalven. Een lage kationen/anionenbalans kan zuchtvorming beperken.
• Zorg voor voldoende mineralen (selenium, koper) en vitamine E. Check de vitamine E status van de vaarzen door een gepoold onderzoek van vijf dieren. Doe de mineralencheck
• Zorg voor voldoende vreet- en ligplaatsen, vaarzen zijn meestal de dupe van overbezetting.
• Ga de vaars melken als ze biest uitlekt voor het kalven. Geef het kalf (ingevroren) biest van een andere koe.
• Evalueer uw jongvee opfok. Zijn de vaarzen voldoende ontwikkeld en niet te vet?
• Gebruik een pinkenstier om het afkalven soepel te laten verlopen.