Streptokokken behoren tot de meest voorkomende bacteriën bij varkens. Van de Streptokokken zijn vele soorten bekend. De meest belangrijke soort voor het varken is Streptococcus suis. Van deze soort zijn minimaal 35 verschillende typen bekend. Deze typen worden in cijfers onderscheiden, bijvoorbeeld Streptococcus suis type 2 of type 9. Binnen een bepaald type kunnen subtypen voorkomen die van elkaar verschillen in kwaadaardigheid. Hier wordt alleen gesproken over Streptococcus suis.
Direct naar:
Verschijnselen
Streptokokken kunnen overal in het lichaam in allerlei organen ziekteverschijnselen veroorzaken. De meest bekende ziekteverschijnselen zijn hersenvliesontstekingen en gewrichtsontstekingen. Daarnaast kunnen de bacteriën onder andere bloedvergiftiging (met plotselinge sterfte), longontsteking, hartklepontsteking, overige ontstekingen en abortus veroorzaken.
Oorzaak
Nagenoeg alle varkens zijn met een of meerdere typen Streptokokken besmet, meestal zonder ziekteverschijnselen. Deze varkens zijn dragers van deze bacteriën. De oorzaken van ziek worden zijn gelegen in de kwaadaardigheid van de betreffende bacterie, het introduceren van een nieuw type (via aankoop van varkens), een minder goede afweer, ruwe vloeren, het verplaatsen van biggen, overbezetting, vechten, slecht klimaat, ziekten e.d.
Besmettingsroute
In normale situaties komen de Streptokokken voor in de voorste luchtwegen (neus, tonsillen), darmkanaal en geslachtsapparaat. Verreweg de belangrijkste vorm van overdracht van de bacteriën gebeurt via varkens (neus - neuscontact). De besmetting kan ook worden overgebracht door andere dieren, zoals vliegen, muizen, honden, katten, vogels en door de mens.
Biggen worden tijdens en direct na de geboorte met deze bacteriën besmet, waarna de bacteriën zich koloniseren in het lichaam. Zijn de hygiënische omstandigheden goed en bevat de biest afweerstoffen, dan gebeurt dit meestal zonder klinische verschijnselen. Onder voor het varken ongunstige omstandigheden kunnen de bacteriën zich plotseling sterk vermenigvuldigen. De bacteriën kunnen zich gemakkelijk naar allerlei organen verplaatsen via de bloedbaan, waarna de karakteristieke verschijnselen zich openbaren.
Schade
De schade door Streptokokken is groot. Ongeveer 3-5 procent van de varkens vertoont ziekteverschijnselen, meestal in de vorm van kreupelheid of hersenvliesontsteking. Ongeveer de helft van de biggen met een hersenvliesontsteking sterft. In bijna de helft van alle sectie-uitslagen worden Streptokokken als (mede) oorzaak genoemd.
Op veel fok- en vermeerderingsbedrijven worden pasgeboren biggen preventief behandeld met een injecteerbaar antibioticum. Daarnaast vinden veel preventieve behandelingen plaats na het spenen en na de opleg in de vleesvarkensstal. Op diverse zeugenbedrijven wordt preventief gevaccineerd met een stalspecifiek vaccin.
Gevolgen voor de mens
Streptococcus suis is een zoönose, een ziekte van de mens afkomstig van dieren.
De Streptokok komt het menselijke lichaam meestal via huidwondjes binnen. Het is een beroepsziekte voor vooral slagers en slachthuispersoneel. De ziekte komt bij de mens echter weinig voor. Het aantal gevallen wordt geschat op jaarlijks 3 op de 100.000 mensen uit de risicogroepen.
Behandelen
De bacterie is goed te behandelen met antibiotica. Hoe eerder de behandeling plaatsvindt, des te groter is de kans op genezing. Afhankelijk van de verschijnselen kunnen daarnaast pijnstillers of ontstekingsremmers worden toegediend.
Op veel bedrijven vindt bij biggen een preventieve behandeling plaats, kort na de geboorte. Dit is momenteel minder gewenst in verband met het beleid om het antibioticagebruik terug te dringen.
Terug naar het begin van dit artikel
Het aantonen van Streptococcus suis bij zeugen en biggen is moeilijk. Voorlopig zijn er nog geen bloedtesten beschikbaar om smetstofdragende zeugen op te sporen of om antistoffen aan te tonen bij zieke biggen. Een diagnose kan slechts bevestigd worden door sectie, microscopisch en bacteriologisch onderzoek.
Terug naar het begin van dit artikel
Preventie
- Zeep en zeepoplossingen doden S. suis snel. Door de handen steeds goed te wassen en door goede reinigings- en desinfectieprocedures van zowel bedrijfsruimten als dieren wordt een bedrijf S. suis-arm gehouden.
- Met behulp van strikt all in all out en het niet overleggen en mengen van varkens wordt getracht de infectie tussen tomen te voorkomen.
- Voer en zuur: Bepaalde veevoederfabrikanten en leveranciers van zuren hebben bepaalde biggenvoeders en zuren ontwikkeld ter preventie van Streptokokken. Er zijn te weinig onderzoeksresultaten bekend om de effecten hiervan aan te geven.
- Vaccinatie tegen S. suis is mogelijk. GD kan een autovaccin (bedrijfsspecifiek vaccin) produceren. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de GD Veekijker 0900-7100 00.
Omdat de klinische symptomen sterk variëren en de eerste symptomen acute uitval betreffen, is het instellen van een snelle groepsbehandeling de eerste stap. Dieren die onvoldoende voer en water opnemen, worden individueel behandeld.
Terug naar het begin van dit artikel