Ziekte van Glasser

De ziekte van Glässer wordt veroorzaakt door de bacterie Haemophilus parasuis (Hps). Deze bacterie behoort wereldwijd tot de meest voorkomende infectieuze kiemen in de varkenshouderij. Bij biggen kan deze bacterie leiden tot ontsteking van borstvlies, hartezakje, en buikvlies (bij elkaar wordt dit polyserositis genoemd). Ook zal vaak ontsteking van gewrichten, het hersenvlies en de longen optreden. Van de bacterie zijn 15 serotypen bekend, met daarnaast nog vele niet-typeerbare isolaten. Vooral de typen 4, 5 en 13 zijn van belang. Deze typen worden ook in Nederland gevonden, zo blijkt uit onderzoek van GD in 2009. Er zijn nog veel vragen over het ontstaan van dit ziektebeeld, al blijkt uit onderzoek dat bepaalde virulentiefactoren (stoffen die ervoor zorgen dat bacterien ziekteverwekkend worden) een rol spelen. Longontsteking door de Hps bacterie wordt ook vaak gevonden bij luchtweginfecties door Mycoplasma hyopneumoniae, het PRRS- en het influenza virus.

Dierziekte informatie Ziekte van Glasser

Direct naar:

Diagnose
Risicofactoren
Aanpak
De rol van GD

Verschijnselen en schade

De ziekte van Glässer heeft diverse verschijningsvormen. Verwarring met andere ziekten is daarom mogelijk. Acute infecties gaan gepaard met hoge koorts, sloomheid, gebrek aan eetlust, hoest, gezwollen gewrichten, kreupelheid, en hersenverschijnselen. Vooral pijn bij oppakken is een typisch kenmerk van deze ziekte vanwege de buik- en borstvliesontsteking. Ook kan plotselinge sterfte optreden tot 10% van de geïnfecteerde biggen. Na een acute infectie blijven de biggen vaak achter in de groei of gaan slijten als gevolg van ontstekingen aan longen, borst- en buikvliezen, hartezakje en gewrichten.

Besmettingsroute

De meeste infecties treden op gedurende de eerste vier maanden na de geboorte, vooral na het spenen (op vijf tot twaalf weken leeftijd). Na de geboorte worden biggen besmet door bacteriën afkomstig van de zeug. Hps-bacteriën komen zeer frequent voor in neuzen van biggen van ongeveer één week oud. Op oudere leeftijd kunnen de bacteriën normaliter worden geïsoleerd uit de neusholte, de tonsillen en luchtpijp van gezonde varkens. In de longen van gezonde varkens komen de bacteriën echter niet voor. Bij varkens met longontsteking worden ze bij sectieonderzoek regelmatig aangetoond.

Gevolgen voor de mens

Deze ziekte is niet schadelijk voor de mens.

Diagnose van de ziekte van Glässer

Klinisch

Klinische verschijnselen zijn koorts, apathie, benauwdheid, kreupelheid als gevolg van gewrichtsontsteking en hersenverschijnselen door hersenvliesontsteking. Acute uitval tot 10 procent van de geïnfecteerde biggen is mogelijk.

Sectie

Sectie biedt de mogelijk om de ontstekingsverschijnselen aan borst- en buikvlies, hartzakje, gewrichten en longen in beeld te brengen. Dit is belangrijk om onderscheid te kunnen maken met afwijkingen door andere ziekteverwekkers. Kweek van de bacterie is ook mogelijk, als kadavers zo snel en vers mogelijk worden ingestuurd. Op orgaanmateriaal kan bovendien ook onderzoek met behulp van een algemene PCR worden uitgevoerd.

Bloedonderzoek

Met behulp van een ELISA kunnen afweerstoffen tegen type 5 worden aangetoond.

Risicofactoren voor de ziekte van Glässer

De ernst van de ziekte hangt af van de aanwezigheid van bepaalde serotypen, van diverse stressfactoren (transport en verplaatsing van de varkens, spenen, mengen van groepen varkens, slechte klimaatbeheersing, overbezetting en dergelijke) en het gelijktijdig aanwezig zijn van andere ziektekiemen. Vooral op bedrijven met een hoge gezondheidsstatus (SPF-bedrijven) wordt de kiem als één van de belangrijkste ziekteverwekkers beschouwd. Ook op conventionele bedrijven kunnen ernstige problemen door Hps optreden, vooral als de afweer afkomstig uit de biest van de zeug (maternale immuniteit) is afgenomen bij de gespeende biggen, en als de genoemde stressfactoren optreden. Ook onvoldoende biestopname door de biggen na de geboorte is een grote risicofactor.

Aanpak van de ziekte van Glässer

De preventie is gebaseerd op managementmaatregelen zoals goede huisvesting, goede klimaatbeheersing, goede biestvoorziening van de biggen, het voorkomen van overbezetting, strikt all in-all out. In de kraamstal is het belangrijk om bij de uitvoering van behandelingen aan de biggen, voor iedere toom apart, schone materialen te gebruiken en de handen te ontsmetten. Op probleembedrijven kan vaccinatie helpen om uitbraken van de ziekte van Glässer te voorkomen. Zowel zeugen als biggen kunnen worden gevaccineerd, afhankelijk van de leeftijd waarop de problemen zich voordoen. Uit de literatuur blijkt dat bij vaccinatie van zeugen de biggen minder last hebben van buik- en borstvliesontsteking, gewrichtsontsteking en longontsteking gedurende de zoogperiode.

De rol van GD bij de ziekte van Glässer

GD kan u van dienst zijn met:

De uitvoering van sectie.
De voordelen hier van zijn: bevestiging van de diagnose en kweek van de bacterie, tevens onderzoek naar andere ziekteverwekkers die tot dezelfde problemen kunnen leiden.
Uitvoering van een PCR-test om de bacterie te identificeren.
Hps kan met deze PCR direct aangetoond worden in kweekcultures, organen, swabs en vloeistof.
De uitvoering van bloedonderzoek door middel van de algemene Hps ELISA. Aanwezige infecties kunnen aangetoond worden.
Advies over de aanpak op uw bedrijf door middel van een bedrijfsbezoek. De risicofactoren op uw bedrijf worden hierbij in beeld gebracht. Ook kunt u telefonisch advies inwinnen door contact op te nemen met de dierenartsen van de Veekijker Varken.

Haemophilus parasuis (Hps) behoort wereldwijd tot de meest voorkomende infectieuze kiemen in de varkenshouderij. Bij biggen kan Hps fibrineuze polyserositis (pericarditis, pleuritis en peritonitis), polyarthritis, meningitis en/of respiratoire aandoeningen veroorzaken. Deze bacterie is de veroorzaker van de ziekte van Glässer.

Vooral op bedrijven met een hoge gezondheidsstatus (SPF-bedrijven) wordt de kiem, naast Actinobacillus suis en Streptococcus suis, als één van de belangrijkste pathogenen beschouwd. Ook op conventionele bedrijven kunnen ernstige problemen door Hps optreden, vooral als infectie optreedt nadat de maternale immuniteit is afgenomen.

Hps is een pleomorf, gramnegatieve bacterie. Van de bacterie zijn 15 serotypen bekend, met daarnaast nog vele niet-typeerbare isolaten. Hps serotypen 6 en 7 worden met de huidige kennis van zaken als niet of minder pathogeen beschouwd. De overige geïsoleerde serotypen worden daarentegen als (hoog)pathogeen gezien, vooral typen 4, 5 en 13 zijn voor Nederland van belang. Hps kent nog vele vragen. Zo is nog niet bekend welke virulentiefactoren een belangrijke rol spelen en of deze bij alle serotypen voorkomen.
Uit de onderstaande tabel blijkt dat in Nederland meerdere Hps typen voorkomen.

Verschijnselen van Hps

Klinische verschijnselen zijn koorts, apathie, dyspneu, kreupelheid als gevolg van gewrichtsontsteking en nerveuze aandoeningen. Peracute sterfte tot 10 procent van de geïnfecteerde biggen is mogelijk. Bij biggen met een acute Hps infectie is voor de pijnlijkheid bij oppakken erg typisch, vanwege de optredende arthritis en poly-arthritis.

Diagnose van Hps

Klinische verschijnselen.
Sectie (zo vers mogelijk).
Bacteriekweek: Haemophilus parasuis vereist specifieke groeifactoren, waardoor de kiem gemakkelijk wordt gemist bij gebruik van standaard media voor bacteriologisch onderzoek. GD kan de bacteriekweek voor je uitvoeren.
GD beschikt over een Hps ELISA. Deze test toont afweerstoffen aan tegen type 5.
GD beschikt nu over 2 verschillende PCR’s voor Hps: een algemene en een typespecifieke, gericht op pathogene typen (1, 2, 4, 5, en 13)
- Met de algemene PCR kan Hps direct aangetoond worden in kweekcultures, organen, swabs, longspoelsel, borst- en buikvocht
- Met de typespecifieke PCR, gebaseerd op vtaA, kunnen virulente Haemophilus parasuis isolaten na bacteriekweek getypeerd worden.

Risicofactoren voor Hps

De meeste infecties treden op gedurende de eerste vier maanden na de geboorte, vooral na het spenen (op vijf tot twaalf weken leeftijd). De ernst van de ziekte hangt af van de aanwezigheid van bepaalde serotypen, van diverse stressfactoren (transport, verhokken, spenen, slechte klimaatbeheersing en hygiene, overbezetting, mengen van groepen varkens) en het gelijktijdig aanwezig zijn van andere pathogenen.

Prevalentie van Hps

Hps komt op nagenoeg alle varkensbedrijven voor.
Mogelijk vormt Hps een predisponerende factor voor andere longpathogenen. Gesuggereerd wordt dat bepaalde Hps-typen primaire veroorzakers van fibrineuze bronchopneumonie zijn. Daarnaast wordt de kiem veelvuldig aangetroffen in het verloop van een Mycoplasma hyopneumoniae-, PRRS-, Influenza- of PRCV-infectie.

Aanpak van Hps

De resultaten van een behandeling zijn vaak teleurstellend. Voor goede resultaten dient men vroegtijdig met de behandeling te starten. Biggen dienen parenteraal met hoge doses antibiotica te worden behandeld. In te zetten middelen: op geleide van nadere diagnostiek en antibiogram: zie de genoemde middelen in het meest recente Formularium Varken van de KNMvD.

De rol van GD bij Hps

GD kan je ondersteunen in het verkrijgen van de juiste diagnose door het uitvoeren van pathologisch onderzoek, en kweek van de bacterie, waarbij ook typering door middel van PCR mogelijk is. GD kan door onafhankelijk advies over je bedrijfsmanagement ondersteuning bieden bij de preventie van problemen door Hps.

Preventie van Hps

Vooral het optimaliseren van het management moet bijdragen aan het beheersen van infecties door Hps. Vooral biestvoorziening van de biggen, all-in all-out, reiniging en desinfectie zijn belangrijk. Daarnaast is een goede huisvesting, goede klimaatbeheersing, het voorkomen van overbezetting van belang. Op probleembedrijven kan vaccinatie helpen om uitbraken van de ziekte van Glässer te voorkomen. Zowel zeugen als biggen kunnen worden gevaccineerd, afhankelijk van de leeftijd waarop de problemen zich voordoen. Uit de literatuur blijkt dat bij vaccinatie van zeugen de biggen minder last hebben van polyserositis, arthritis en longontsteking gedurende de zoogperiode. Vaccinatie van bigen voorkomt deze verschijnselen op oudere leeftijd grotendeels.

Regelgeving

Hps is een bedrijfsgebonden aandoening, er zijn geen wettelijke bestrijdingsmaatregelen voor deze ziekte.

Zoomfunctie