Het slotgat en het tepelkanaal vormen samen de eerste verdedigingslinie tegen het binnendringen van bacteriën in de uier. Het tepelkanaal is normaliter goed gesloten door de kringspier maar ook nog ‘dichtgekit’ door keratine, een wasachtig product met een remmende werking voor bacteriegroei. Keratine wordt gemaakt door cellen aan de binnenkant van het tepelkanaal. Als het tepelkanaal of het slotgat beschadigd raakt, uitstulpt of erg rafelig is, wordt daarmee de kans op een mastitis vergroot. Dit noemen we speenpuntvereelting. Aan de hand van een kaart met foto’s van normale en afwijkende spenen en speenpunten kunt u de mate van speenpuntvereelting bij uw dieren beoordelen. Maximaal 10 procent van de koeien mag overmatige speenpuntvereelting aan de spenen en speenpunten vertonen. Bij een hoger percentage schort het aan de melktechniek of de werking van de melkmachine. Een natte melkmeting van een onafhankelijk zoötechnisch specialist van het UGA-team kan dan uitkomst bieden. Lees hier meer over de natte meting
Speenpuntvereelting is het beste te beoordelen direct na afname van het melkstel. Ook natte spenen, gezwollen spenen, verkleurde spenen en spenen met een verdikte speenbasis na afname zijn afwijkingen die negatief kunnen werken op de uiergezondheid. Na het melken moet een speen zacht, droog en warm zijn en geen afwijkende kleur vertonen.
Tijdens het melken verdwijnt een deel van de keratine, maar tussen de melkbeurten komt de keratinehoeveelheid weer op niveau. Kort na het melken kan het slotgat als het ware nog ’openstaan’, doordat de kringspier nog niet goed is gesloten en een deel van keratine verdwenen is. Daarom is het belangrijk dat koeien niet direct na het melken in de ligboxen gaan liggen, maar vijftien tot twintig minuten blijven staan. In de wetenschappelijke literatuur wordt zelfs gesproken over negentig minuten. Bij het ’uitliggen’ of ‘lekken’ van melk staat het tepelkanaal ook open, met alle risico’s van dien. Koeien met een hogere (maximale melksnelheid) lekken meer melk. Bij de stierkeuze kan hierop worden gelet (zie fokkerij). Andere factoren die mogelijk een rol spelen bij melk lekken zijn het melkinterval, de melkmethode, de melkmachine en de voeding (Calcium/Zink tekort). Ook kan melk gelekt worden kort na het droogzetten. Juist deze dieren zijn gevoelig en lopen extra risico op het krijgen van mastitis. Voor droog te zetten koeien kan deze keratineplug nagebootst worden door een inwendige ‘teatsealer’, die ervoor zorgt dat het tepelkanaal afgesloten is.
Klik hier voor de: UGA Scorekaart Speenpuntvereelting
Terug naar het hoofdstuk weerstand