Checkpunt 1: Wat is de kwaliteit van de herkomst van het water? Is het water geschikt als veedrinkwater?
Water voor varkens moet smakelijk zijn en altijd beschikbaar. Het is een eerste levensbehoefte van het varken. Het drinkwater heeft dan ook direct invloed op de gezondheid; het mag daarom niet schadelijk zijn. Speciaal voor varkens (en andere landbouwhuisdieren) geldt bovendien dat de waterkwaliteit de voedselveiligheid niet in gevaar mag brengen.
De kwaliteit van het drinkwater is allereerst gerelateerd aan de herkomst. Als het leidingwater betreft is de kwaliteit over het algemeen goed. Bij veedrinkwater uit een eigen bron ben je zelf verantwoordelijk voor de kwaliteit.
- Wil je weten of het water geschikt is als drinkwater? Het pakket Veedrinkwatergeschiktheid inclusief visuele- en geurbeoordeling (artikelcode 10525) geeft het meest complete beeld voor geschiktheid als veedrinkwater. Naast bacteriologisch en chemisch onderzoek wordt ook gekeken naar verschillende visuele aspecten en de geur van het monster.
Checkpunt 2: Werkt de waterbehandelingsinstallatie en de waterfilter naar behoren?
Je kunt wateronderzoek inzetten om te controleren of je installatie goed werkt. Of om bijvoorbeeld te controleren of een reiniging / desinfectie goed is uitgevoerd. Heb je een breektank? Een breektank is bedoeld als buffer om te voorkomen dat mogelijk vuil water uit de stal terug kan lopen in het waterleidingnet. Gebruik je bronwater? Bronwater moet vaak worden gezuiverd om het geschikt te maken als veedrinkwater. Met wateronderzoek controleer je dit.
- Wil je de werking van je installatie controleren of de kwaliteit na het slaan van een nieuwe bron? Kies dan voor Veedrinkwater chemisch onderzoek (artikelcode 10524).
- Wil je leidingen controleren na desinfectie, gebruik dan het pakket Veedrinkwater bacteriologisch onderzoek (artikelcode 10519).
- Wil je zowel de bacteriologische als de chemische aspecten controleren, kies dan voor het pakket Veedrinkwater bacteriologisch en chemisch onderzoek (artikelcode 10522).
Stap 3: Voldoet het drinkwater aan de gestelde kwaliteitseisen zoals IKB?
IKB Varken is één van de twee kwaliteitssystemen in Nederland. Om te voldoen aan de gestelde eisen laten alle varkenshouders in Nederland die het drinkwater voor hun varkens betrekken uit een eigen bron, één keer per jaar een, bij de bron genomen, drinkwatermonster onderzoeken.
- Wil je het Veedrinkwater laten onderzoeken, kies dan voor Veedrinkwater IKB Varken (artikelcode 10936)
Checkpunt 4: Wordt er iets toegevoegd aan het water? Bijvoorbeeld antibiotica, zuren en vitaminen?
Veel stoffen komen van nature voor in water, zoals ammonium, nitraat, sulfaat, ijzer, mangaan, zout, calcium en magnesium. Het wordt pas vervelend als de concentraties van deze stoffen te ver oplopen. Daarnaast zijn er stoffen die ontstaan door biologische processen en die een schadelijk effect op de gezondheid kunnen hebben. Dat zijn bijvoorbeeld nitriet, zwavelwaterstof en schimmel- of bacterietoxinen. Schadelijkheid van water ontstaat vaak door ingrepen van de mens. Zo kunnen in een ontijzerings-installatie bacteriën groeien die nitriet produceren. Door het gebruik van ontharders kan het natriumgehalte te sterk toenemen en door verontreiniging met mest kunnen bacteriën zoals E. coli in het water terechtkomen. Door antibiotica kan schimmelgroei een kans krijgen. Schimmels kunnen schimmeltoxinen produceren met een schadelijk effect op de gezondheid doordat de weerstand verzwakt raakt. Tenslotte kunnen gecombineerde toevoegingen van zuren en ontsmettingsmiddelen, in het bijzonder actief chloor, leiden tot vorming van giftig chloorgas.
- Wil je weten of het water geschikt is als drinkwater? Het pakket Veedrinkwatergeschiktheid inclusief visuele- en geurbeoordeling (artikelcode 10525) geeft het meest complete beeld voor geschiktheid als veedrinkwater. Naast bacteriologisch en chemisch onderzoek wordt ook gekeken naar verschillende visuele aspecten en de geur van het monster.
Checkpunt 5: Hoe is het waterleidingsysteem aangelegd?
Nog voordat men drinkwater gaat onderzoeken kan al een idee gevormd worden of de waterverstrekking goed is. Dat begint met goede toegang tot drinkplekken. Verder moeten drinkplekken en leidingen schoon zijn. Dat valt in de praktijk vaak tegen. Vooral als leidingen een tijd niet zijn gebruikt (leegstand van een stal of afdeling) ontstaat de kans op groei van micro-organismen in het water. Een eerste indruk van de kwaliteit van drinkwater is te krijgen door gewoon goed te letten op kleur, geur, helderheid en bezinksel. Een afwijkende kleur of helderheid kan duiden op ammonium, ijzer of mangaan in het water. Door bacteriële verontreiniging kan water afwijkend ruiken. Bezinksel in het water kan komen door ijzer, mangaan of bacteriën.
Om een indruk te krijgen van de mate en het type vervuiling neem je een watermonster bij de waterinlaat van de drinkplek of ergens achter in de stal. Is dit water van dezelfde kwaliteit als bij de binnenkomst (leidingwater) of net nádat het gefilterd is (bronwater)? Of is de wateruitslag afwijkend en is reiniging van het systeem noodzakelijk?
- Wil je weten of het water geschikt is als drinkwater? Het pakket Veedrinkwatergeschiktheid inclusief visuele- en geurbeoordeling (artikelcode 10525) geeft het meest complete beeld voor geschiktheid als veedrinkwater. Naast bacteriologisch en chemisch onderzoek wordt ook gekeken naar verschillende visuele aspecten en de geur van het monster.
Checkpunt 6: Is het water op de drinkplek schoon, helder en heeft het geen afwijkende geur?
Door goed te kijken en te ruiken kun je een eerste indruk krijgen van de kwaliteit van het water dat de dieren drinken. In deze video legt Harry Kolk, Afdelingshoofd Bacteriologie, uit hoe de doe-het-zelf-test werkt.
- Wil je weten of het water geschikt is als drinkwater? Het pakket Veedrinkwatergeschiktheid inclusief visuele- en geurbeoordeling (artikelcode 10525) geeft het meest complete beeld voor geschiktheid als veedrinkwater. Naast bacteriologisch en chemisch onderzoek wordt ook gekeken naar verschillende visuele aspecten en de geur van het monster.
Checkpunt 7: Zijn er signalen die kunnen wijzen op problemen met de drinkwatervoorziening?
Afhankelijk van de leeftijd hebben vleesvarkens 5 tot 15 liter water per dag nodig. Een vuistregel is dat varkens per dag 50 tot 70 milliliter water per kilogram lichaamsgewicht nodig hebben. Bij zeugen is de behoefte sterk afhankelijk van het cyclusstadium. Hoogdrachtige zeugen en zeugen in de kraamstal hebben tot 40 liter per dag nodig. De laatste 12 uur voor het werpen drinken zeugen wel 30 liter.
In het overzicht van wateronderzoeken die je als varkenshouder in verschillende situaties door GD kunt laten doen, vind je in de laatste twee kolommen de grenswaarden voor de varkenshouderij. Heb je een uitslag ontvangen, dan kun je deze vergelijken met de referentiewaarden.