Zomerlongontsteking of pasteurellose is de naam voor de longontsteking die optreedt bij opgroeiende lammeren en die wordt veroorzaakt door de bacterie Mannhaemia haemolytica. Eerder heette deze bacterie Pasteurella haemolytica, vandaar de naam pasteurellose voor dit ziektebeeld.
Op 22 juni 2020 is over dit onderwerp een webinar geweest.
Hier kunt u het webinar terugkijken
Tijdens het webinar zijn ook vele vragen gesteld, die kunt u hier terugvinden
Direct naar:
De naam van de bacterie Pasteurella haemolytica is in de loop van de tijd als volgt gewijzigd:
Uit nader onderzoek bleek eerst dat sprake was van twee biotypes van Pasteurella haemolytica, A en T, genoemd naar respectievelijk de stoffen arabinose en trehalose die door deze biotypes worden omgezet. Vervolgens veranderde de naam van de eerste bacterie in Mannheimia haemolytica en de naam van de tweede bacterie eerst in Pasteurella trehalosi en vervolgens in Bibersteinia trehalosi. Naast deze beide bacteriën komt een enkele keer ook Pasteurella multocida voor als veroorzaker van pasteurellose.
Pasteurellose is een zogenaamde multifactoriële aandoening. Naast bovengenoemde bacteriën bepalen de algemene weerstand van het dier, stress van bijvoorbeeld transport en (be)handelingen, het stalklimaat, contact met dieren van andere bedrijven, het weer, de omvang van het koppel en infecties met het zwoegerziektevirus, het para-influenza 3 virus en verschillende Mycoplasma spp. waaronder Mycoplasma ovipneumoniae de ernst en de mate van optreden.
Terug naar het begin van dit artikel
Mannheimia haemolytica
Mannhaemia haemolytica kan longontsteking veroorzaken bij schapen en lammeren van elke leeftijd maar deze aandoening komt vooral voor bij opgroeiende lammeren. Aangedane dieren zijn vaak acuut doodziek, suf, hebben een bemoeilijkte en versnelde ademhaling, een verhoogde temperatuur en vaak oog- en neusuitvloeiing. Hoesten kan optreden maar in de regel niet in het acute stadium. Soms is het verloop zo snel dat een dier dood wordt aangetroffen zonder dat voorafgaande verschijnselen zijn gezien. Het kan in een koppel om een enkel dier gaan maar vaak betreft het meerdere dieren. Pasteurellose kan ook optreden bij volwassen dieren en is vaak mede de doodsoorzaak bij schapen met zwoegerziekte.
Bij lammeren jonger dan drie maanden veroorzaakt Mannheimia haemolytica vaker sepsis of bloedvergiftiging dan longontsteking. De dieren zijn acuut ernstig ziek, sloom en kunnen daarna hersenvlies- en gewrichtsontsteking ontwikkelen. Hoe jonger het lam hoe heftiger de problemen zijn.
Bibersteinia trehalosi
Problemen door Bibersteinia trehalosi treden in de regel op in de periode van september tot december bij lammeren die in hetzelfde jaar zijn geboren. Het beeld is vaak heel acuut en het dier wordt dood gevonden met uitvloeiing uit neus en bek of is nog in leven maar zeer benauwd. De prognose voor deze dieren is slecht; een behandeling helpt zelden. Bij pathologisch onderzoek blijkt geen sprake van longontsteking maar van met vloeistof gevulde longen en in neus- en keelholte, tonsillen, tong, het voorste deel maagdarmkanaal en de lever komen afwijkingen voor die met weefselversterf gepaard gaan.
Pasteurella multocida
Soms komt bij lammeren pasteurellose voor veroorzaakt door Pasteurella multocida. Dit zien we vaker bij geiten dan bij schapen. De longontsteking is vaak ernstig. De oorzaak en epidemiologie hiervan is niet duidelijk.
Terug naar het begin van dit artikel
De waarschijnlijkheidsdiagnose wordt bij het levende dier gesteld op basis van klinisch beeld en leeftijd maar dan is de oorzaak nooit met zekerheid bekend. Het is aan te raden om bij dode dieren sectie of pathologisch onderzoek uit te laten voeren. Daarbij vindt ook isolatie plaats van de veroorzakende bacterie. Bovendien wordt onderzocht voor welke antibiotica deze bacterie gevoelig is, een zogenaamd antibiogram. Dit geeft houvast voor de beste behandeling van een eventueel volgende patiënt.
Bij het insturen van een dier voor pathologisch onderzoek is het ideale dier een goede representant van het probleem, is zo vers mogelijk en bij voorkeur niet behandeld. Indien een voor onderzoek aangeboden dier wel is behandeld kan een antibiogram een miswijzing geven. Voor een goed onderzoek is het bovendien wenselijk om het inzendformulier zo volledig mogelijk in te vullen, ook met de ziektegeschiedenis van het dier. Wilt u advies van een GD dierenarts? Dan kunt u tussen 15.00 en 17.00 uur de GD-Veekijker bellen via 0900-7100000 optie 3 Schaap Geit.
Terug naar het begin van dit artikel
Een behandeling bestaat uit toepassing van het juiste antibioticum, bij voorkeur op basis van antibiogram. In het verleden werden koppelgenoten van zieke dieren vervolgens preventief behandeld; dit is niet meer van deze tijd.
Terug naar het begin van dit artikel
Bij het voorkomen van problemen is het volgende van belang:
- zorg voor gezonde lammeren met een goede algemene weerstand;
- een goed stalklimaat is een van de belangrijkste preventieve maatregelen bij binnen gehouden dieren;
- probeer stress te vermijden;
- probeer contact met dieren van andere bedrijven te voorkomen;
- zorg voor beschutting bij grote schommelingen van dag- en nachttemperatuur.
Daarnaast kan vaccinatie een rol spelen bij het voorkomen van problemen. Een algemeen advies daarbij is niet eenvoudig; dit hangt af van het moment van optreden van de problemen en de oorzaak daarvan. Indien op een bedrijf jaarlijks problemen optreden bij jonge lammeren is het aan te raden om de moederdieren te vaccineren aan het einde van de dracht. Bij problemen op oudere leeftijd is vaccinatie van de lammeren zelf een betere optie.
Terug naar het begin van dit artikel