1. Verschijnselen
2. Diagnostiek
3. Prevalentie
4. Aanpak besmette bedrijven
5. Regelgeving
6. Websites en literatuur
7. Bijlage: Afbeeldingen

---

Het virus

PPRV is een (-)ssRNA-virus  (single stranded, niet direct afleesbaar door ribosoom) uit het geslacht morbillivirus van de familie paramyxoviridae. PPRV is genetisch verwant aan het virus dat runderpest veroorzaakt. Er zijn vier verschillende stammen (lineages) van PPRV beschreven. In Afrika worden bij geiten de meeste verschijnselen en de hoogste mortaliteit waargenomen terwijl in Azië dat juist bij schapen het geval is.

Figuur 1. Het voorkomen in tijd en locatie van de vier verschillende lineages van het PPRV

Taxonomie

• Familie: paramyxoviridae
• Orde: mononegavirales
• Geslacht: morbillivirus

Er zijn tot nu toe negen morbillivirussen waargenomen:

• measles virus (MV)
• canine distemper virus (CDV)
• rinderpest virus (RPV)
• peste des petits ruminants virus (PPRV)
• porpoice distemper virus of Porpoice morbillivirus (PMV)
• phocine distemper virus  (PDV)
• dolphin distemper virus (DDV) 
• feline morbillivirus
• pilot whale morbillivirus

Verschillende morbillivirussen veroorzaken ernstige ziekten bij mensen en bij verschillende diersoorten.  Ze veroorzaken in de besmette gastheer een periode van ernstige immunosuppressie waarvan opportunistische pathogenen profiteren, wat het verloop van de infectie verergert. De mechanismen van deze immunosuppressie worden (nog) niet volledig begrepen. Recent gepubliceerd onderzoek (2022) toont aan dat PPRV antigeen presenterende dendritische cellen kan infecteren en hun vermogen om een immuunrespons uit te lokken kan verstoren. PPRV-infectie bevorderde een dendritisch cel-activeringsprofiel dat tolerantie in plaats van de activering van een antivirale immuunrespons in de hand werkt (Rodríguez-Martín, et al. 2022).

De mazelen bij de mens wordt veroorzaakt door een morbillivirus waartegen gevaccineerd wordt (BMR vaccinatie: bof, mazelen en rode hond). Een morbillivirus kan grote epidemieën veroorzaken bij populaties die niet beschermd zijn tegen dit virus. In het jaar 1500 is eenderde tot tweederde van de bevolking van de New World gestorven aan mazelen. 200 jaar geleden is een groot gedeelte van de Europese hondenpopulatie gestorven aan het canine distemper virus. Ook runderpest heeft in die zelfde periode voor veel sterfgevallen onder koeien gezorgd. Er zijn meerdere epidemieën geweest onder zeezoogdieren.

Figuur 2. Relatie tussen de verschillende morbillivirussen (Parida et al., 2015)

Het PPRV

 

Figuur: Morbillivirus, diameter: 18 nanometer, lengte: 1  micrometer, doorsnee: 5.5 nanometer.

Gevoelige diersoorten

• Schapen en geiten zijn beide zeer gevoelig voor PPRV; geiten vertonen doorgaans ernstigere klinische verschijnselen in vergelijking met schapen. De gevoeligheid is ras gebonden;
• In 2015 is een publicatie verschenen waarin de overdracht van PPRV van gedomesticeerde kleine herkauwers naar in het wild levende herkauwers in Tanzania wordt beschreven. Bij in het wild levende kleine herkauwers werd de aandoening eerder niet beschreven, echter wel bij “wilde” kleine herkauwers in dierentuinen. Denk hierbij aan gazellen (dorcas gazelle), caprinae zoals het Nubian ibex en Laristan sheep en gemsbokken (Hippotraginae); 
• Runderen, buffels en varkens kunnen de infectie subklinisch doormaken;
• Onder bepaalde omstandigheden kan het virus bij runderen laesies veroorzaken. Deze verschijnselen zijn dan gelijkend op die van runderpest;
• Onder experimentele omstandigheden is het Amerikaanse white-tailed deer (Odocoileus virginianus) volledig gevoelig.
• In 2016 is beschreven dat het PPRV is aangetoond in neusswabs van 3/12 honden. Er is gesuggereerd dat de hond om deze reden een rol in de verspreiding zou spelen.   

Volksgezondheid

Mensen kunnen niet besmet worden met PRRV. De ziekte staat wel vermeld op de lijst van het Office International des Epizooties (OIE) vanwege de grote economische gevolgen die de ziekte kan hebben wanneer deze uitbreekt onder dieren.

Overleving

Het virus is:

• afgedood na 60 minuten op 56°C of na 30 minuten op 60°C; 
• stabiel bij een pH van 4.0 tot 10.0; 
• in staat lange tijd te overleven in gekoeld en bevroren weefsel.

Desinfectie

Het virus is gevoelig voor:

• vetoplossende middelen en glycerol;
• alcohol en ether;
• de meeste ontsmettingsmiddellen waaronder carbolzuur, cresol en natriumhydroxide (2% / 24 uur gebruikt in een verhouding van 1 liter /m2).

---

Verschijnselen

In koppels waar dieren geen weerstand hebben tegen PPRV zal vrijwel het gehele koppel ziek worden en een groot deel van het koppel sterven. Sterfte treedt op door uitdroging en verhongering. De incubatietijd bedraagt 2-6 dagen. Uitscheiding van virus start vier dagen na infectie. In een vatbare populatie kleine herkauwers is de morbiditeit tot 100% en zal de mortaliteit tussen de 50 en 100% liggen. Dieren die de ziekte hebben doorgemaakt hebben een actieve immuniteit die vermoedelijk levenslang is. 

Klinische verschijnselen

In de acute fase worden hoge koorts, openstaande vacht, algehele malaise en anorexie gezien. Kort na deze fase beginnen dieren te speekselen gevolgd neusuitvloeiing en tranenvloed. Later wordt de uitvloeiing pussig en treedt zwelling op ten gevolge van secundaire infecties (zie foto 1 in bijlage 1). Door indroging van speeksel, neusuitvloeiing en traanvocht gaan de ogen, neus en mond dichtzitten en gaan de dieren moeizamer ademhalen. Veelal wordt een (secundaire) longontsteking gezien. Aangedane dieren hebben een zeer snelle oppervlakkige ademhaling. In sommige gevallen staan de dieren met een gestrekte kop en nek, wijde neusvleugels en uitgestoken tong, waarbij ze een zachte pijnlijke hoest laten horen. Een paar dagen na de het begin van de koorts worden de slijmvliezen rood (foto 2), waarna ook necrose van het epitheel optreedt op het tandvlees, het palatum, de lippen, de binnenkant van de wangen en de tong (foto 3). De laesies vloeien vervolgens samen en vormen een hoeveelheid necrotisch materiaal (foto 4). Deze afwijkingen aan de mucosa kunnen ook worden gezien in de neus, de ogen, de vulva en de vagina. De lippen kunnen in veel gevallen zwellen en daarna barsten, ook zijn de ze soms bedekt met korsten (foto 5). In het verloop van de ziekte scheiden de aangetaste dieren een karakteristieke geur uit de mond uit. Diarree kan ontstaan 2-3 dagen nadat de koorts optrad (figuur 6). De aangedane dieren drogen snel uit, hebben diepliggende ogen en kunnen sterven binnen 7-10 dagen na het begin van de klinische verschijnselen. In een later stadium worden smalle nodulaire laesies aan de buitenkant van de lippen rond de mond waargenomen (foto 7). Abortus komt ook voor.

Morbiditeit/mortaliteit

In de meeste gevallen is de prognose voor herstel slecht. Dit geldt met name voor gebieden waar de dieren volledig gevoelig zijn. Onder deze omstandigheden is het aantal getroffen dieren hoog (90%) en kan het sterftecijfer 50-80% bedragen. Dieren die overleven kunnen wel volledig immuun worden.

Uitscheiding van de kiem

Zieke dieren scheiden grote hoeveelheden virus uit in traanvocht, neusuitvloeiing, maar ook in melk, urine, sperma en feces. Hoesten en niezen dragen bij aan de verspreiding van het virus. Besmetting treedt voornamelijk op via direct contact tussen de dieren. Mogelijk spelen besmet water, besmet voer en besmette mest een (kleine) rol bij de verspreiding van het virus. Verspreiding van PPR op deze wijze is aanzienlijk minder belangrijk omdat het virus niet lang buiten de gastheer kan overleven.

Op plaatsen waar PPR endemisch voorkomt zijn dieren tussen de 4 en 24 maanden het meest vatbaar. De oudere dieren hebben in veel gevallen weerstand tegen PPRV.

Differentiaal diagnose

Hieronder de differentiaaldiagnostiek met daarachter tussen haakjes de gelijkenis met PPR:

• Runderpest [laesies in mond, neus]. Er dient zo snel mogelijk onderscheid te worden gemaakt (NB runderpest is wereldwijd uitgeroeid).
• Mond-en-klauwzeer [laesies in mond, neus]
• Bluetongue [laesies in mond, neus]
• Contagious caprine pleuropneumonia [pneumonie]
• Pasteurellose [pneumonie]
• Ecthyma [laesies op overgang huid-slijmvlies van mond, neus]
• Heartwater* [koorts, hoge mortaliteit]
• Parasitaire infecties in het maagdarmkanaal [diarree]
• Mineralenvergiftiging

*Heartwater is een acute aandoening bij herkauwers die wordt veroorzaakt door Cowdria ruminantium. Deze bacterie wordt overgebracht door teken van het genus Ablyomma. De aandoening wordt gekenmerkt door hoge koorts, oedemen (ascites, hydrothorax, longoedeem en hydropericard (naamgeving)) en een hoge mortaliteit.

---

Diagnostiek

Pathologie

De belangrijkste laesies worden in het maagdarmkanaal aangetroffen. In de mond, de keelholte en de slokdarm komen kleine necrotische gebieden voor, die later uitgroeien tot scherpbegrensde diepe zweren. De ulcera smelten later samen tot grote erosies. In het slijmvlies van de abomasum treden soortgelijke laesies en ook talrijke kleine bloedingen op. In de dikke darm komen gebieden van intensieve ontsteking voor. Een sterke aanwijzing voor PPR is, net als bij runderpest (pathognomonisch), de overdwarse streping (zebrastreping) van het darmslijmlies. Alle lymfeklieren vertonen congestie en zijn donkerrood van kleur. 

Zie verder de uitgebreide beschrijving in de OIE factsheet in de bijlage. 

Isolatie van de kiem

Monsters

• EDTA-bloed (0.5 mg/ml, transport naar het lab op ijs, maar niet bevroren) 
• Milt, lymfknopen (gekoeld tot onder 0°C)
• Neus- en ooguitvloeiingen

Antigeendetectie 

• Agargel immunodiffusiontesten
• Directe en indirecte immunotests
• Counter immunoelectrophoresis
• Immunohistopathology
• Virusisolatie

RNA-detectie 

• Rinderpestspecifieke cDNA-sondes
• Polymerase kettingreactie (PCR)

Serologie

• ELISA
• Virusneutralisatie

Voor meer informatie over deze specifieke testen, zie https://www.oie.int/fileadmin/Home/eng/Health_standards/tahm/3.07.09_PPR.pdf

De ontwikkeling van zogenaamd ‘penside tests’, op basis van een lateral flow techniek, maakt dat in het veld snel kan worden getest bij een verdenking van een uitbraak. De tests geven een uitslag binnen 20 minuten en vereisen geen extra apparatuur. Deze tests zijn gevalideerd tegen PPRV-isolaten van alle vier de lijnen en vertonen een gevoeligheid die vergelijkbaar is met de IC-ELISA, met 100% specificiteit in laboratoriumtests. Eén test is ook gevalideerd voor veldgebruik in Ivoorkust, Ethiopië, Pakistan en Oeganda (Baron et al., 2014). De tests zijn bedoeld voor gebruik met uitwendige swabs en zijn niet geschikt voor gebruik op bloed- of weefselmonsters.

---

Prevalentie van PPR

Historie

PPR is voor het eerst beschreven in 1942 tijdens een uitbraak in Ivoorkust. PPR is endemisch in Afrika, met name in de regio tussen de Sahara en de evenaar, op het Arabisch Schiereiland (1993-1995), in het Midden-Oosten (1993-1995) en in India (1987). De grote uitbraak van 1993-1995 heeft ervoor gezorgd dat de ziekte endemisch is geworden in veel delen van het Midden-Oosten en het Arabisch Schiereiland. In 1987 mag dan wel de eerste geregistreerde uitbraak zijn geweest in India, maar men vermoedt dat er al eerder uitbraken zijn geweest in India. De eerdere uitbraken zouden niet herkend zijn als PPR, maar zijn verward met runderpest.

Bron (DOI: 10.1016/j.smallrumres.2016.02.018)

Voorkomen in de wereld

Na runderpest wordt PPR genoemd als een mogelijk tweede uit te roeien dierziekte. Echter, in de afgelopen jaren heeft deze virusziekte zich verder verspreid en is in 2008 zelfs voor het eerst in Afrika boven de Sahara (Marokko) vastgesteld. In 2007 werd PPR vastgesteld in Tibet, China. Eind 2013 heeft de OIE melding gemaakt van het voorkomen van een uitbraak van PPR in het Noordwesten van China. In ruim een half jaar tijd heeft de uitbraak zich over vrijwel geheel China uitgebreid. De in 2013 aangetoonde strain vertoonde minder gelijkenis met die uit Tibet dan die uit Pakistan en Tajikistan. In China is vervolgens een nationaal eradicatieplan opgesteld met als doel om in 2020 PPR-vrij te zijn. In het voorjaar van 2015 is de ziekte in Israël gemeld, waarna in de zomer van 2015 het voorkomen van de ziekte in Liberia en wederom in Marokko is gemeld. In 2016 is de ziekte voor het eerst vastgesteld in Georgië. Dit was de eerste keer dat de ziekte in Europa is vastgesteld. In eerste instantie werd aan bluetongue gedacht, maar de bevestiging bij Pirbright was negatief en vervolgens bleek het te gaan om lineage 4 van het PPRV. Opvallend is de lage morbiditeit en mortaliteit die werd gemeld in de een totaal gevoelige populatie. Uit een latere beschrijving is gebleken dat het PPRV dat in Georgië is gevonden nauwer gerelateerd is aan de Afrikaanse variant dan aan die dichter in de omgeving zijn aangetoond. Echter, vanwege het ontbreken van een relatie met Afrikaanse landen blijft de bron van de infectie in Georgië onduidelijk. Later werd de aandoening ook op de Maladieven vastgesteld en vermoed in Pakistan (juli 2016). De herkomst van de besmettingen werd “unknown/inconclusive” genoemd. PPR komt in totaal in zeventig landen voor. In juni 2018 werd via Promed melding gedaan van het voorkomen van PPR in Bulgarije op een gemengd bedrijf in Vaden nabij de Turkse grens. Er is gerapporteerd dat de ziekte op meerdere bedrijven in Bulgarije is vastgesteld. Uit een risicoanalyse van de NVWA is gebleken dat de kans op insleep in Nederland, vanwege het beperkte aantal dierbewegingen tussen Nederland en Bulgarije, niet groot is. Een eerste serosurvey in Zuid-Spanje heeft in de periode van 2015-2017 onder ruim 900 gedomesticeerde en wilde herkauwers geen positieven opgeleverd. In 2023 zijn via Promed melding gemaakt van PPR in Iran, Pakistan, Kazachstan en India.

Figuur Officiële PPR-status https://www.woah.org/en/disease/peste-des-petits-ruminants/#ui-id-55van

Werkgroep EFSA: Scientific opinion on PPR 

In 2015 heeft een werkgroep een “scientific opinion on peste des petits ruminants” geschreven. Hieronder staat de samenvatting van deze rapportage weergegeven:

Peste des petits ruminants (PPR) is een zeer ernstige virusinfectie van kleine herkauwers, die wordt veroorzaakt door een Morbillivirus, dat nauw verwant is aan het runderpestvirus. Het virus komt wijdverspreid in Afrika en Azie voor en is recent ook gevonden in Turkije en Noord-Afrika. PPR wordt verspreid door direct contact, en de ziekte zal met name kunnen worden verspreid door transport van geïnfecteerde dieren. In de EU zou dit alleen kunnen gebeuren door illegale dierbewegingen. Het risico hiervan is afhankelijk van de prevalentie in het land van origine en het aantal dieren dat illegaal wordt getransporteerd.

De mate van verspreiding zal voornamelijk afhangen van hoe snel het wordt gedetecteerd, de dichtheid van bedrijven, hoe vaak en over welke afstand dieren worden getransporteerd. PPR zal zich snel in een koppel/kudde kunnen verspreiden en contacten tussen koppels moeten worden vermeden wanneer PPR aanwezig is. Wanneer PPR de EU-grenzen binnen komt in een gebied met een hoge schapendichtheid maar met een lage geitendichtheid, kan de infectie zich snel ongemerkt verspreiden, aangezien geiten vatbaarder worden geacht dan schapen.
Effectieve maatregelen om de verspreiding van PPR in de EU tegen te gaan zijn het ruimen van dieren, snelle detectie, beperkingen opleggen aan dierbewegingen en desinfectie. Levend geattenueerde vaccins tegen PPR zijn beschikbaar, veilig en effectief, en zijn succesvol ingezet om PPR-uitbraken te controleren, maar er zijn geen mogelijkheden om onderscheid te maken tussen geïnfecteerde en gevaccineerde dieren; daarom wordt de ontwikkeling van een DIVA-vaccin aanbevolen. Bewustzijnscampagnes voor dierhouders en dierenartsen om herkenning van de ziekte te promoten worden aanbevolen. De samenwerking tussen de EU en omliggende landen zal moeten worden aangemoedigd om verspreiding van PPR en andere grensoverschrijdende ziekten te voorkomen.

Eradicatie van PPR

In 2015 is er door de FAO en OIE een plan gemaakt om na de eradicatie van runderpest tot eradicatie van PPR te komen. Dit plan is in de jaren daarna verder uitgewerkt en is inmiddels beschikbaar. Het doel is dat PPR in 2030 is geeradiceerd. Tijdens het International Sheep Veterinary Conference in Harrogate (UK) in mei 2017 is er een workshop gevolgd over PPR en is het eradicatieplan toegelicht.

Wereldwijd worden er ruim twee miljard kleine herkauwers gehouden. De kosten van PPR worden geschat op 1.4-2.1 miljard US dollars per jaar. PPR uitbraken leiden tot armoede, ondervoeding, sociale en economische instabiliteit en conflicten. In eerste instantie moet de prevalentie van PPR omlaag worden gebracht en er ligt nadruk op het aantonen van de vrij-status van PPR. De focus ligt op besmette en verdachte bedrijven. Voor het eerste deel van het plan dat in de eerste vijf jaar (2017-2021) werd uitgevoerd is een bedrag van bijna één miljard dollar beschikbaar gesteld. Wat is bekend over deel 2?

Het zogenoemde framework van bestrijding bestaat uit de volgende vier componenten:

1. Promotie en versterken van veterinaire capaciteit en infrastuctuur.
2. Ondersteuning ten behoeve van diagnostiek en surveillance systemen.
3. Maatregelen ter ondersteuning van PPR eradicatie.
4. Coördinatie en management.

Voor de eerste component is het van belang dat er een PPR strategie en een technisch plan worden opgesteld. Daarnaast moet er bewustzijn en betrokkenheid bij de stakeholders worden gecreëerd, een framework voor wetgeving te komen en de veterinaire ondersteuning moet worden verbeterd.

Ten behoeve van de tweede component wordt een epidemiologische assessment uitgevoerd, moeten de surveillance systemen en laboratoriumcapaciteit op orde zijn en moeten deze zaken ook op regionaal niveau geregeld zijn.

Voor de derde component dient er aandacht te zijn voor de inzet van vaccinatie en andere preventieve en controle maatregelen. Daarnaast is er aandacht voor het aantonen van de vrij-status van PPR. Tot slot is er aandacht voor de beheersing en bestrijding van andere ziekten bij kleine herkauwers. Dit is ter ondersteuning van de eradicatie.

De coördinatie en het management zal zowel op wereld-, als regionaal- als nationaal niveau moeten worden gevoerd.

Er zijn door de eradicatie van runderpest bepaalde lessen geleerd en meegenomen in het plan. Voorbeelden hiervan zijn “commitment” van alle partijen, ondersteuning vanuit overheden (wetgeving, geld, etc), PPR is grensoverschrijdend, dus zal er ook coördinatie op wereldniveau moeten zijn en zijn participatie en medewerking van veehouders essentieel.

De grootste uitdagingen liggen op het gebied van politiek, doordat PPR veelal voorkomt in instabiele landen en sociocultureel. Houders van kleine herkauwers zijn veelal traditioneel, slachten van zieke dieren komt veelvuldig voor, maar bemoeilijkt de snelle identificatie van de ziekte, er vinden enorm veel dierbewegingen van kleine herkauwers plaats en vrouwen spelen in de houderij van kleine herkauwers vaak een belangrijke rol en zullen goed betrokken moeten worden bij de aanpak. Een recente studie heeft de vaccinatiebereidheid onder boeren in Senegal onderzocht (Ilboudo et al., 2022). Daaruit blijkt dat met name op het gebied van educatie en communicatie nog een hoop winst te behalen is. Ook blijkt de beschikbaarheid van voldoende vaccin de vaccinatiegraad nog steeds te bepalen.  

Het volledige plan om PPR te controleren en eradiceren is te vinden via https://www.oie.int/en/disease/peste-des-petits-ruminants

In 2019 is een publicatie verschenen waarin wordt gepleit om de strategie “ Use of Guerrilla Rather Than Trench Warfare” te volgen in het kader van eradicatie van PRR (Cameron, 2019).

In 2021 verscheen een artikel over de progressie die tot nu toe is gemaakt aan de hand van het eradicatieplan. (Progress towards Eradication of Peste des Petits Ruminants through Vaccination doi: 10.3390/v13010059)

---

Aanpak besmette bedrijven

Meldingsplichtig

Peste des petits ruminants is gedefinieerd als een categorie A-ziekte en is daarmee zowel aangifte- als bestrijdingsplichtige ziekte volgens artikel 2.1.a en 2.1.b Aanwijzing dierziekten Regeling Diergezondheid / Uitvoeringsverordening (EU) 2018/1882 van Animal Health Law (EU) 2016 /42. Elke verdenking van de ziekte dient te worden gemeld bij de NVWA. De aanpak van besmette bedrijven gaat volgens de dan geldende draaiboeken.

Vaccinatie

De Europese Commissie kan bij een uitbraak toestemming geven om op beperkte schaal kleine herkauwers in te enten om de ziekte onder controle te krijgen. Dit kan echter ernstige gevolgen hebben voor de export. Er bestaan vaccins tegen PPR, maar deze zijn in Nederland niet beschikbaar.
Zie verder onder ‘preventie’. 

Antibiotica

Niet van toepassing.

Overige maatregelen

Zie regelgeving.

---

Preventie

De wereld is nog lang niet vrij van PPR. In 2014 heeft de ziekte zich in hoog tempo over China verspreid. Het uiteindelijke doel, een wereld volledig vrij van PPR, ligt voorlopig dus nog niet binnen ons bereik, ondanks dat recent een artikel is gepubliceerd waarin de ambitie is uitgesproken dat PPR de volgende uit te roeien ziekte is. Daar is beschreven dat vanwege de enorme impact van deze ziekte en de beschikbaarheid van effectieve vaccins en goede diagnostiek, de doelstelling bestaat om deze ziekte te eradiceren en dat dat sneller zou moeten kunnen dan runderpest. Uit een in 2016 gepubliceerde kosten-baten-analyse blijkt dat eradicatie van PPR economisch gunstig zou zijn.

Preventie zal zich volledig moeten richten op het voorkomen van insleep via import. In besmette gebieden speelt vaccinatie een belangrijke rol in de preventie. De beschikbare vaccins zijn effectief, maar blijken soms vanwege logistieke problemen moeizaam op de benodigde plek te krijgen te zijn. Er wordt gewerkt aan een marker-vaccin (DIVA). Daarnaast is “vroeg-signalering” bij eventuele eerste introductie van zeer groot belang.

---

Regelgeving

In het kader van wettelijke aspecten rondom besmettelijke dierziekten ligt de verantwoordelijkheid op toezicht en naleving bij de NVWA.

PPR is een aangifteplichtige en bestrijdingsplichtige aandoening, die vermeld staat op de lijst van de OIE Terrestrial Animal Health Code. Dat wil zeggen dat alle landen verplicht zijn om een verdenking op deze aandoening deze aan de OIE kenbaar te maken. 

Omdat de regelgeving op dit gebied aan veranderingen onderhevig is worden in dit dossier de artikelen die van toepassing zijn niet nader genoemd. In het Beleidsdraaiboek Peste des petits ruminants (PPR) zijn de meest recente ontwikkelingen verwerkt. Het is onder meer gebaseerd op onderstaande Europees en Nationale wet- en regelgeving tot vaststelling van algemene communautaire maatregelen voor de bestrijding van bepaalde dierziekten en van specifieke maatregelen.

• Uitvoeringsverordening (EU) 2018 /1882 van Animal Health Law AHL (EU) 2016 /429
• Regeling Diergezondheid artikel 2.1 en 2.2
• Regeling Houders Dieren artikel 3
• Wet Dieren artikel 5 

Let op: Dit beleidsdraaiboek is met ingang van de Europese Diergezondheidsverordening per 21 april 2021 niet meer actueel en wordt spoedig geactualiseerd. Voor meer informatie Verordening nr. (EU) 2016/429 en Verordening nr. (EU) 2020/687.

In het Beleidsdraaiboek Peste de petits ruminant (PPR) staat het volgende vermeld:

2.2 Control measures

2.2.1. Notification of suspected Peste des petits ruminants case 

In the Directive on notification of infectious animal diseases (92/119/EC articles 3 and 4) PPR is denoted as infectious animal disease in livestock. EU legislation (Council directive 92/119/EC) regarding the control of animal diseases is implemented in the AHWA. Section 3 (“Afdeling 3”) of this Act deals with the control measures to be taken by the Minister of Economic Affairs (EZ) for diseases in livestock and other animal species, and the compulsory notification of a suspicion of PPR by the owner, animal keeper, or a veterinarian (e.g. practitioner). The Netherlands Food and Consumer Product Safety Authority (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit NVWA), the Dutch Competent Authority, can be contacted 24 hours per day, 7 days a week (003145.5463188). 

When a case of PPR is suspected, a team of veterinarians (see below) will visit the farm and if necessary samples will be collected by the NVWA, and sent to the Dutch reference laboratory Central Veterinary Institute (CVI), Lelystad, for laboratory confirmation. As soon as PPR is confirmed and notified, the measures set down in Articles 4 and 5 of Directive 92/119/EEC are implemented. The NVWA is responsible for the implementation of the necessary control measures. The NVWA has a general contingency plan for the control of notifiable diseases. 

Within 24 h after notification to the NVWA and subsequent laboratory confirmation of PPR by the CVI, the Chief Veterinary Officer (CVO) reports the outbreak to the European Commission (According to Directive 82/894/EC), and to the OIE.

Het volledige Beleidsdraaiboek is te vinden op: https://www.rijksoverheid.nl/documenten/richtlijnen/2015/03/19/beleidsdraaiboek-peste-des-petits-ruminants-ppr

---

Websites en literatuur

Websites

• https://www.oie.int/en/disease/peste-des-petits-ruminants
• https://www.oie.int/en/what-we-do/standards/codes-and-manuals/terrestrial-code-online-access/?id=169&L=1&htmfile=chapitre_ppr.htm
• https://www.oie.int/fileadmin/Home/eng/Health_standards/tahm/3.07.09_PPR.pdf
• https://www.fao.org/3/x1703e/x1703e00.htm
• https://www.rijksoverheid.nl/documenten/richtlijnen/2015/03/19/beleidsdraaiboek-peste-des-petits-ruminants-ppr
• http://www.wikipedia.org/wiki/Pest _bij_kleine_herkauwers
• https://www.wur.nl/en/Research-Results/Research-Institutes/Bioveterinary-Research/Animal-diseases/Virology/Peste-des-petit-ruminants-2.htm
• https://promedmail.org/

Literatuur

• Abubakar M, Mahapatra M, Muniraju M, Arshed MJ, Khan EH, Banyard AC, Ali Q, Parida S. Serological Detection of Antibodies to Peste des Petits Ruminants Virus in Large Ruminants. Transbound
• Emerg Dis. 2015 Jul 22. doi: 10.1111/tbed.12392. [Epub ahead of print].
• Albina E., Kwiatek O., Minet C., Lancelot R., Servan de Almeida R., Libeau G. Peste des petits ruminants, the next eradicated animal disease? Veterinary Microbiology 2013, 165:38-44.
• Balamurugan et al., 2014. Diagnosis and control of peste des petits ruminants: a comprehensive review. VirusDis. 2014, 25(1):39-56.
• Banyard A.C., Parida S., Batten C., Oura C., Kwiatek O., Libeau G. Global distribution of peste des petits ruminants virus and prospects for improved diagnosis and control. Journal of General Virology (2010) 91:2885-2897
• Bao et al., 2014. Complete genome sequence of a novel variant strain of peste des petits ruminants virus, Chine/XJYL/2013. Genome Announcements 2014, 2(5):e00762-14.
• Baron M.D., Diallo A., Lancelot R., Libeau G. Peste des Petits Ruminants Virus. Adv Virus Res. 2016;95:1-42. doi: 10.1016/bs.aivir.2016.02.001. Epub 2016 Mar 14.
• Baron et al., 2014. Development and testing of a field diagnostic assay for peste des petits ruminants virus. Transboundary and Emerging Diseases 2014, 61:390-396.
• Cameron AR1. Strategies for the Global Eradication of Peste des Petits Ruminants: An Argument for the Use of Guerrilla Rather Than Trench Warfare. Front Vet Sci. 2019 Sep 26;6:331. doi: 10.3389/fvets.2019.00331. eCollection 2019
• Cano‐Terriza, D. et al. Serosurvey of Peste des Petits Ruminants in southern Spain. Transbound. Emerg. Dis. 67, 3033–3037 (2020).
• EFSA. Scientific opinion on peste des petits ruminants. EFSA Journal 2015;13(1):3985.
• Herbert R., Baron J., Batten C., Baron M., Taylor G. Recombinant adenovirus expressing the haemagglutin of peste des petits ruminants virus (PPRV) protects goats against challenge with pathogenic virus; a DIVA vaccine for PPR. Veterinary Research 2014, 45:24.
• Ilboudo, G., Wanyoike, F., Moore, V.B., Rich, K., Djigo, C.A.T. and Dione, M. 2022. Willingness to vaccinate and willingness to pay for vaccination against peste des petits ruminants in Linguère, Senegal. Presented at the Peste des petits ruminants Global Research and Expertise Network (PPR-GREN) meeting, Montpellier, France, 7–9 December 2022. Nairobi, Kenya: ILRI.
• Jones B.A., Rich K.M., Mariner J.C., Anderson J., Jeggo M., Thevasagayam S., Cai Y., Peters A.R., Roeder P. The Economic Impact of Eradicating Peste des Petits Ruminants: A Benefit-Cost Analysis. PLoS One. 2016 Feb 22;11(2):e0149982. doi: 10.1371/journal.pone.0149982. eCollection 2016.
• Kihu SM, Gitao GC, Bebora LC, Njenga MJ, Wairire GG, Maingi N, Wahome RG, Oyugi JO, Lutomia E. Detection of peste des petits ruminants virus in formalin-fixed tissues. Trop Anim Health Prod. 2015 Jan;47(1):247-9. doi: 10.1007/s11250-014-0707-1. Epub 2014 Oct 19.
• Kumar N, Maherchandani S, Kumar Kashyap S, Vir Singh S, Sharma S, Kumar Chaubey K and Ly H. Pestes Des Petits Ruminants Virus Infection of Small Ruminants: A Comprehensive Review. Viruses 2014, 6, 2287-2327; doi: 10.3390/v6062287. Epub 2014 June 6.
• Ma X, Yang X, Nian X, Zhang Z, Dou Y, Zhang X, Luo X, Su J, Zhu Q, Cai X. Identification of amino-acid residues in the V protein of peste des petits ruminants essential for interference and suppression of STAT-mediated interferon signaling. Virology. 2015 Sep;483:54-63. doi: 10.1016/j.virol.2015.03.039. Epub 2015 May 15.
• Mahapatra M., Sayalel K., Muniraju M., Eblate E., Fyumagwa R., Shilinde L., Mdaki M., Keyyu J., Parida S., Kock R. Spillover of Peste des Petits Ruminants Virus from Domestic to Wild Ruminants in the Serengeti Ecosystem, Tanzania. Emerg Infect Dis. 2015 Dec;21(12):2230-4. doi: 10.3201/eid2112.150223.
• Munir M. Role of wild small ruminants in the epidemiology of peste des petits ruminants. Transboundary Emerging Diseases 2014, 61(5):411-424.
• Muniraju et al., 2014. Complete genome sequences of lineage 3 peste des petits ruminants viruses from the middle east and east africa. Genome Announcements 2014, 2(5):e01023-14.
• OIE adaopts a global controle strategy for peste des petits ruminants. Veterinary Record 2014. doi:10.1136/vr.g3713.
• Parida S., Muniraju M., Mahapatra M., Muthuchelvan D., Buczkowski H., Banyard A.C. Peste des petits ruminants. Vet Microbiol. 2015 Dec 14;181(1-2):90-106. doi: 10.1016/j.vetmic.2015.08.009. Epub 2015 Sep 5.
• Ratta B., Pokhriyal M., Singh S.K., Kumar A., Saxena M., Sharma B. Detection of Peste Des Petits Ruminants Virus (PPRV) Genome from Nasal Swabs of Dogs. Curr Microbiol. 2016 Apr 4. [Epub ahead of print].
• Rodríguez-Martín D., García-García I.,  Martín V.,  Rojas JM., Sevilla N.  A Morbillivirus Infection Shifts DC Maturation Toward a Tolerogenic Phenotype to Suppress T Cell Activation. Immunology 2022
  https://doi.org/10.1128/jvi.01240-22
• Sen A., Saravan P., Balamurugan V., Rajak K.K., Sudhakar S.B., Bhanuprakash V., Parida S., Singh R.K. Vaccines against peste des petits ruminants virus. Expert. Rev. Vaccines (2010) 9(7):785-796.
• Settypalli T.B., Lamien C.E., Spergser J., Lelenta M., Wade A., Gelaye E., Loitsch A., Minoungou G., Thiaucourt F., Diallo A. One-Step Multiplex RT-qPCR Assay for the Detection of Peste des petits ruminants virus, Capripoxvirus, Pasteurella multocida and Mycoplasma capricolum subspecies (ssp.) capripneumoniae. PLoS One. 2016 Apr 28;11(4):e0153688. doi: 10.1371/journal.pone.0153688. eCollection 2016.
• Sherman D.M. The spread of pathogens through trade in small ruminants and their products. Rev. Sci. Tech. (2011) 30 (1):207-217.
• Sundufu AJ, Ansumana R, Bockarie AS, Bangura U, Lamin JM, Jacobsen KH, Stenger DA. Syndromic surveillance of peste des petits ruminants and other animal diseases in Koinadugu district, Sierra Leone, 2011-2012. Trop Anim Health Prod. 2015 Feb;47(2):473-7. doi: 10.1007/s11250-014-0736-9. Epub 2014 Nov 30.
• Taylor W. The global eradication of peste des petits ruminants (PPR) within 15 years-is this a pipe dream? Trop Anim Health Prod. 2016 Mar;48(3):559-67. doi: 10.1007/s11250-016-0993-x. Epub 2016 Feb 6.
• Woma TY, Kalla DJ, Ekong PS, Ularamu HG, Chollom SC, Lamurde II, Bajehson DB, Tom ND, Aaron GB, Shamaki D, Bailey D, Diallo A, Quan M. Serological evidence of camel exposure to peste des petits ruminants virus (PPRV) in Nigeria. Trop Anim Health Prod. 2015 Mar;47(3):603-6. doi: 10.1007/s11250-014-0747-6. Epub 2014 Dec 30.
• Wu X, Li L, Li J, Liu C, Wang Q, Bao JY, Zou Y, Ren W, Wang H, Zhang Y, Lv Y, Liu F, Wang S, Ma H, Wang Z. Peste des Petits Ruminants Viruses Re-emerging in China, 2013-2014. Transbound Emerg Dis. 2015 Jan 24. doi: 10.1111/tbed.12308. [Epub ahead of print].
  Zhao H, Nieumi F, Parida S, Benfield C, Progress towards Eradication of Peste des Petits Ruminants through Vaccination, Viruses. 2021 Jan 5;13(1):E59. doi: 10.3390/v13010059.

---

Bijlage 1: Afbeeldingen

Persbericht KNMvD (www.knmvd.nl)

Virale aandoening PPR vastgesteld bij schapen en geiten in Bulgarije

5 juli 2018

Virale aandoening “peste des petits ruminants” PPR (vrij vertaald: kleine herkauwerspest) vastgesteld bij schapen en geiten in Bulgarije. Dit is de eerste keer dat deze aandoening is vastgesteld in een EU-lidstaat. Er zijn diverse quarantaine en ruimingsacties uitgevoerd. PPR is endemisch in veel landen van Afrika, het Midden-Oosten en Azië. De ziekte is niet eerder vastgesteld binnen de EU.

Algemene informatie aangaande PPR

Peste des petits ruminants (PPR, kleine herhauwers pest) in Bulgarije in de regio Yambol in Bulgarije.

PPR is een zeer besmettelijke virale aandoening die met name bij schapen en geiten voorkomt. De ziekte wordt overgedragen via direct contact. PPR heeft een incubatietijd van 3-10 dagen. Dieren scheiden het virus al uit vóórdat zij symptomen vertonen. De ziekte kan zich daarom ook snel verspreiden via dierbewegingen en transporten. Klinische verschijnselen zijn: plotselinge hoge koorts, algemene ziekteverschijnselen, rusteloosheid, dorre vacht, droge neus, minder trek in voer, (pussige) uitvloeiing uit de neus, wonden op neus, tong en bek, diarree en ademhalingsproblemen. Drachtige dieren kunnen aborteren ten gevolge van het virus. De morbiditeit en de mortaliteit ten gevolge van pest bij kleine herkauwers kan zeer hoog zijn, met name in gebieden waar die ziekte zich voor het eerst voordoet, en kan ernstige economische gevolgen voor de landbouwsector hebben. Besmette dieren zonder specifieke weerstand tegen PPR worden bijna allemaal ziek (ongeveer 90%) en 50% tot 80% van de besmette dieren sterven. Sterfte treedt op binnen vijf tot tien dagen door uitdroging en verhongering. Geiten zijn gevoeliger voor PPR dan schapen. In alle gevallen geldt dat jonge dieren heftiger worden getroffen dan oudere dieren. Ook runderen en varkens kunnen besmet worden met PPR-virus. Hier verloopt de ziekte vaak subklinisch (onopgemerkt). Mensen kunnen niet besmet worden met het PPR-virus. PPR is endemisch in veel landen van Afrika, het Midden-Oosten en Azië. De ziekte is niet eerder vastgesteld binnen de EU.

Maatregelen

Er zijn direct maatregelen getroffen om te uitbraak niet verder te laten verspreiden. In een besluit van de Europese Commissie zijn tijdelijke beschermende maatregelen vastgesteld, van toepassing op kleine herkauwers, sperma, eicellen en embryo’s van die dieren, en bepaalde producten van die dieren. Hierbij is Richtlijn 92/11/EEG gevolgd.

• Bulgarije verbiedt de verzending van kleine herkauwers en sperma, eicellen en embryo’s van kleine herkauwers vanuit de regio Yambol naar andere delen van Bulgarije, andere lidstaten en derde landen.
• Bulgarije verbiedt het buiten de regio Yambol in de handel brengen van de volgende producten van kleine herkauwers die afkomstig zijn uit de regio Yambol:
  • Vers vlees
  • Gehakt en vleesbereidingen die zijn vervaardigd uit vers vlees
  • Vleesproducten en behandelde magen, blazen en darmen voor menselijke consumptie die zijn geproduceerd uit vers vlees (andere dan die welke overeenkomstig bijlage III bij Richtlijn 2002/99/EG van de Raad (7) een behandeling hebben ondergaan om bepaalde risico's voor de diergezondheid te elimineren)
  • Rauwe melk en zuivelproducten (andere dan die welke een behandeling hebben ondergaan in hermetisch gesloten recipiënten met een F0-waarde van 3,00 of meer, zoals beschreven in bijlage III bij Richtlijn 2002/99/EG)
  • Niet verwerkte dierlijke bijproducten
  • Producten die één of meer van deze genoemde goederen bevatten

Dit besluit is van toepassing tot en met 23 december 2018.

De Bulgaarse autoriteiten hebben naast het bovenstaande zelf de volgende maatregelen getroffen:

• Ruimen en vernietigen van de dieren in de getroffen bedrijven (23 juni)
• Preventief ruimen en vernietigen van alle andere kleine herkauwers in het dorp Voden (enkel hobbydieren, geen andere professionele bedrijven aanwezig). Hiermee is 25 juni gestart.
• Er is een 3km beschermings- en een 10km toezichtsgebied ingesteld (BT-gebied).
• Klinisch onderzoek en bemonstering binnen het BT-gebied
• Klinisch onderzoek en bemonstering in dorpen langs de grens met Turkije

Risico voor Nederland

In 2017 en 2018 (tot nu toe) heeft er geen bilaterale handel plaatsgevonden tussen Nederland en Bulgarije in levende kleine herkauwers en producten hiervan. Daarmee lijkt het risico voor Nederland vooralsnog klein.

Voor transport van levend vee geldt er nog steeds een verplichting tot een tweede reiniging en ontsmetting (R&O) bij binnenkomst in Nederland.

Bron: www.knmvd.nl (5 juli 2018)