1. Verschijnselen
2. Diagnose
3. Prevalentie
4. Aanpak besmette bedrijven
5. Preventie
6. Regelgeving
7. Websites en literatuur
8. Bijlage

---

De kiem

De verwekker van BSE is een prion. Bij het rund wordt diermeel in voer als de voornaamste besmettingsbron beschouwd. Waarschijnlijk is een éénmalige opname op jonge leeftijd van vijftig tot tweehonderd gram besmet diermeel voldoende voor besmetting (Zwitsers onderzoek).

Gevoelige diersoorten

Het prioneiwit is in Frankrijk ook aangetoond bij een geit.

Andere prionstammen veroorzaken Transmissible Spongiform Encephalopathy (TSE) bij andere diersoorten en de mens. Voorbeelden hiervan zijn scrapie bij het schaap en kuru en Creutzfeld Jacob Disease (CJD) bij de mens. In Amerika en Canada komt de aandoening Chronic Wasting Disease voor bij herten. In 2016 in Noorwegen aangetoond bij een rendier (eerste keer ooit in rendieren) en 2x in elanden (in Noord Amerika ook wel bij rendieren gevonden). Monitoring bij hertachtigen in NL indien dieren naar DWHC worden ingezonden met vermelding “zenuwverschijnselen” via NVWA en onderzoek bij WBVR (laatste jaren geen monsters onderzocht). Ook deze aandoening wordt veroorzaakt door een prioneiwit. Daarnaast is een vergelijkbare aandoening aangetoond bij katten. Een zorgwekkende ontwikkeling (2009) is de ontdekking van overdracht van BSE en scrapieprionen naar goudbrasem.

Volksgezondheid

Aangetoond is dat de BSE-epidemie in Groot-Brittannië aanleiding is geweest tot het ontstaan van een nieuwe variant van de ziekte van Creutzfeld Jacob bij de mens (vCJD). Deze relatie tussen de ziektes BSE en vCJD wordt verder onderzocht. 

In Europa zijn 177 gevallen van vCJD in Engeland en 3 in Nederland opgetreden.

Om elk risico op overdracht uit te sluiten, moeten slachthuizen hersenen, ruggenmerg, milt en ogen uit de karkassen van schapen, geiten en runderen ouder dan één jaar verwijderen en laten vernietigen als “specifiek risicomateriaal”.

Desinfectie

Het prioneiwit is zeer resistent tegen verhitting (langer dan 30 minuten bij 3 bar) en de meeste desinfectiemiddelen.

---

Verschijnselen van BSE

Na een vaak jarenlange incubatietijd treden er door stapeling van pathogene prioneiwitten holten op in de neuronen en de grijze massa van de hersenstam. Deze holten kunnen bij histologisch onderzoek worden vastgesteld. Door de druk van het in de holten opgestapelde pathogene prioneiwit gaan de dieren afwijkend gedrag en vervolgens uitvalsverschijnselen vertonen. Na een slepend verloop eindigt de ziekte met de dood. De verschijnselen van BSE treden meestal op vanaf de leeftijd van drie jaar. Er zijn klinische gevallen beschreven bij dieren van één tot 12 jaar oud. Met name gevallen van één jaar worden beschouwd als grote uitzonderingen.

Klinische verschijnselen

De dieren zijn bij aanvang van de verschijnselen gemiddeld vier jaar oud en kunnen in een periode van 2 weken tot enkele maanden de volgende verschijnselen gaan vertonen:

• Stadium 1: gedragsverandering (angst, zeer alert, slaan, ontwijken veehouder, anders dan voorheen reageren op bedrijfsroutine);
• Stadium 2: neurologische verschijnselen (spiertrillingen, afwijkende gang, spontaan vallen);
• Stadium 3: verandering in reactie op prikkels (aanraken, geluid en licht);
• Stadium 4: steeds moeilijker overeind komen, totdat de dieren niet meer kunnen staan (vijftig procent van de dieren in Nederland werd pas in dit stadium opgemerkt).

Morbiditeit/mortaliteit

De morbiditeit is laag en verschilt sterk per land. De mortaliteit is 100%.

Uitscheiding van de kiem

Niet van toepassing. De ziekte wordt zeer waarschijnlijk niet overgedragen van moeder op nakomelingen (hoewel in Engeland een licht verhoogde kans op BSE bij nakomelingen werd aangetoond. Erfelijke gevoeligheid zoals bij de mens?).

Het gebruik van diermeel in rundveevoeders in het verleden wordt gezien als de veroorzaker van BSE. Het gebruik van diermeel is dan ook sinds maart 1999 verboden voor rundvee en vanaf december 2000 voor alle landbouwhuisdieren.

Differentiaaldiagnose

Als differentiaaldiagnose komen in aanmerking:

• nerveuze acetonemie (ziektegeschiedenis kort)
• kopziekte (ziektegeschiedenis kort)
• hypocalcaemie (ziektegeschiedenis kort)
• listeriose (ziektegeschiedenis meestal kort)
• (meningo-)encephalitis (bijvoorbeeld Haemophilus somnus, Listeria, etc.)
• corticocerebrale necrose
• botulisme
• rabiës
• loodvergiftiging
• hersentumor, -bloeding of -abces
• middenoorontsteking
• ziekte van Aujeszky (ziektegeschiedenis kort)
• ruggenmergtrauma of -abces
• uremie
• chronisch leverlijden
• restverschijnselen na elektrische schok

---

Diagnose van BSE

Diagnostische testen voor het vaststellen van BSE aan het levende dier zijn nog altijd niet beschikbaar. De waarschijnlijkheidsdiagnose bij het levende dier wordt daarom gesteld op basis van de klinische verschijnselen. De definitieve diagnose kan alleen post mortem worden gesteld bij Wageningen Bioveterinary Research (WBVR) in Lelystad via histologisch onderzoek van het hersenweefsel en een immunohistochemietest op het voor BSE kenmerkende prioneiwit.

Pathologie

Vooralsnog is voor de BSE-diagnose materiaal van het centraal zenuwstelsel nodig. Daarmee worden de mogelijkheden per definitie beperkt tot post-mortem diagnostiek. De op dit moment beschikbare testen voor het aantonen van BSE zijn gevalideerd op materiaal van klinische gevallen. Over de mogelijkheden van deze testen voor het aantonen van het pathogene prion-eiwit in pre-klinische stadia is onvoldoende bekend. Wel zijn grote verschillen tussen testen gevonden voor wat betreft de detectiegrens in verdunningsreeksen van hersensuspensies, suggererend dat sommige testen beter in staat zijn preklinische stadia op te sporen dan andere. BSE tast vooral de grijze stof in de hersenen aan, waarbij de hoogste concentraties aan pathogene prionen worden gevonden in de hersenstam. Met name ter hoogte van de obex (overgangsgebied centraal kanaalventrikel) liggen enkele zenuwkernen waarin pathogene prionen accumuleren. In dit gebied worden ook de duidelijkste afwijkingen gevonden bij histopathologisch onderzoek. Het pathogene proteinase-resistente prion wordt niet afgebroken en accumuleert als aggregaten in het cytoplasma van neuronen in de vorm van Scrapie Associated Fibrils (SAFs). Deze fibrillen zijn goed te herkennen onder een elektronenmicroscoop.

Isolatie van de kiem

Niet mogelijk.

Overige testen

Snelle testen

Voor grootschalig onderzoek zijn testen nodig die snel een uitslag geven (binnen 6 tot 24 uur). De Europese Commissie heeft meerdere testen goedgekeurd (zie hiervoor EC 162/2009). De verschillende lidstaten maken zelf de keuze welke test te gebruiken. De testen werden ingezet bij het onderzoek van geslachte en dode dieren ouder dan 30 resp. 24 maanden. Deze perioden zijn sinds 1-7-2011 in verband met het lage aantal gevonden gevallen in alle Europese lidstaten (met uitzondering van Roemenië en Bulgarije) aangepast naar 72 resp. 48 maanden. En sinds 1 februari 2013 hoeven in Europa-25 (excl. Roemenie en Bulgarije) nog slechts de risico groepen (gestorven dieren en klinische verdenkingen) onderzocht te worden en geen geslachte gezonde runderen meer. Sinds 2013 hebben de landen met de OIE status “negligible risk” de controle van geslachte dieren afgeschaft en worden nog alleen gestorven dieren > 48 maanden onderzocht.

Bevestigingstest

Deze test wordt ingezet bij klinisch verdachte dieren en bij dieren met een reactie in de snelle test. De door de Europese Commissie goedgekeurde testen staan eveneens in EC 162/2009.
Bij histopathologisch onderzoek van delen van de hersenstam kunnen verdachte laesies worden aangetroffen. Confirmatie van deze verdenking wordt vervolgens uitgevoerd door elektronenmicroscopisch onderzoek (SAFs) en immunohistochemie. Bij immunohistochemisch onderzoek wordt het prioneiwit in een coupe aangekleurd door de coupe te incuberen met twee polyvalente of één monovalent specifiek antiserum. Uiteindelijk ontstaat een onoplosbaar, gekleurd chromogeen, dat waarneembaar is onder de lichtmicroscoop. Een voordeel is dat de kleurreactie kan worden beoordeeld in samenhang met de gevonden laesies en in samenhang met de aangekleurde celtypen. Hierdoor is een goede interpretatie van specifieke of eventuele aspecifieke reacties mogelijk. De test duurt 8 -10 dagen. 

---

Prevalentie van BSE

Nederland

In Nederland is het laatste geval vastgesteld in 2010. Zie de bijlage voor de Nederlandse gevallen.

Andere landen

Engeland en Ierland hebben verreweg het hoogste aantal BSE-besmettingen. Op het continent zijn de meeste BSE-gevallen vastgesteld in Zwitserland. Daarna volgen Portugal, Frankrijk en Duitsland. Incidenteel is BSE ook gediagnosticeerd in Denemarken, België, Italië en Spanje. Sedert 2001 zijn ook enkele gevallen aangetoond in de oude Oostbloklanden. BSE is daarnaast vastgesteld in Japan, de Verenigde Staten en Canada.

Op basis van OIE-meldingen is onderstaande de status per tweede kwartaal 2020:

Land	OIE status	Eerste geval	Laatste Geval*	Gevallen 1989-2014	2015 totaal			Opmerking
België	Negligible risk	1997	2006	133
Denemarken	Negligible risk	2000	2009	16				In 1992 één import geval
Duitsland	Negligible risk	2000	2014	415				1992-1998 zes importgevallen
Engeland (UK)	Controlled risk	1987	2013	184.624				Incl. Kanaaleilanden en Noord-Ierland
Finland	Negligible risk	2001	2001	1
Frankrijk	Controlled risk	1991	2013	1025				Eén in derde kwartaal
Griekenland	Controlled risk	2001	2001	1
Ierland	Controlled risk	1989	2015	1639	1			Een dier van 65 maanden oud
Italië	Negligible risk	2001	2009	144				In 1994 twee importgevallen
Liechtenstein	Negligible risk	1999	1999	2
Luxemburg	Negligible risk	1997	2007	3
Nederland	Negligible risk	1997	2010	88
Noorwegen	Negligible risk		2015		1			Een dier in het eerste kwartaal
Oostenrijk	Negligible risk	2001	2010	8
Polen	Negligible risk	2002	2012	74
Portugal	Negligible risk	1990	2012	1082
Roemenië	Negligible risk	2014		1				Eerste en atypisch geval in tweede kwartaal 2014
Slovenië	Negligible risk	2001	2006	8
Slowakije	Negligible risk	2001	2010	25
Spanje	Negligible risk	2000	2012	787				Eén in derde kwartaal 2014
Tsjechië	Controlled risk	2001	2009	30
Zweden	Negligible risk	2005	2005	1
Zwitserland	Negligible risk	1990	2012	467

---

Aanpak besmette bedrijven

Vaccinatie

Niet van toepassing.

Antibiotica

Niet van toepassing

Meldingsplicht

De aanpak van BSE bestaat uit het testen van runderen aan de slachtlijn en runderen die ter destructie worden aangeboden. Daarnaast is BSE meldingsplichtig. Dit betekent dat bij een verdenking de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) van het Ministerie van LNV moet worden ingeschakeld. Verdachte dieren worden overgenomen door de overheid en bij een aangetoonde besmetting worden ook dieren met een verhoogd risico overgenomen en vernietigd. De NVWA is belast met de uitvoering.

Slachtlijn- en destructieonderzoek

Sinds 2001 werden alle geslachte dieren ouder dan 30 maanden via de snelle test gecontroleerd op BSE. Bovendien werden alle voor destructie aangeboden dieren ouder dan 24 maanden aan deze test onderworpen. Sinds 1-7-2011 zijn deze perioden aangepast naar respectievelijk 72 en 48 maanden. En sinds 1 februari 2013 hoeven in Europa-25 (excl. Roemenie en Bulgarije) nog slechts de risicogroepen (gestorven dieren en klinische verdenkingen) onderzocht te worden en geen geslachte gezonde runderen meer. Sinds 2013 hebben de landen met de OIE status “negligible risk” de controle van geslachte dieren afgeschaft en worden nog alleen gestorven dieren > 48 maanden onderzocht.

Verdachte dieren

Klinisch verdachte dieren moeten worden gemeld bij het Centraal Meldpunt Dierziekten (0800-0488). Vervolgens worden deze dieren beoordeeld door een zogenaamd specialistenteam, bestaande uit een dierenarts van de NVWA en de practicus. Als BSE niet kan worden uitgesloten, wordt het dier overgenomen door de NVWA en voor onderzoek aangeboden aan het CVI in Lelystad.

Het betreffende bedrijf wordt ‘op slot’ gezet tot de uitslag bekend is (ongeveer tien dagen).

Programma’s buitenland

In Europa is de aanpak van BSE vergelijkbaar met Nederland. Buiten Europa wordt vaak slechts steekproefsgewijs uit de risicogroep (“fallen stock”) getest. zoals nu ook in Europa-25.

---

Preventie van BSE

De preventie van BSE is gebaseerd op een driesporenbeleid:

• een verbod op het gebruik van diermeel in diervoeder (sinds maart 1999 volledig voor rundvee en sinds 15 december 2000 voor alle landbouwhuisdieren);
• het verwijderen van risico-organen (‘specifiek risicomateriaal’, bijvoorbeeld hersenen en ruggenmerg) bij de slacht (in Nederland van kracht sinds september 1997, in de overige lidstaten van de EU sinds oktober 2000);
• sinds 1 februari 2013 hoeven in Europa-25 (excl. Roemenie en Bulgarije) alleen risicogroepen (gestorven dieren en klinische verdenkingen) worden onderzocht.     

---

Regelgeving

De ‘Regeling aanwijzing besmettelijke dierziekten’ is op BSE van toepassing. Deze regeling is gebaseerd op de artikelen 15 en 100 van de Gezondheids- en Welzijnswet voor Dieren. Bij een (verdenking van een) uitbraak van BSE zijn alle bestrijdingsmaatregelen uit de Gezondheids- en Welzijnswet voor Dieren van toepassing. Op grond van de Gezondheids- en Welzijnswet voor Dieren moet de dierenarts aangifte doen bij de daarvoor door de minister aangewezen ambtenaar en bij de burgemeester van de gemeente waarin het dier zich bevindt. In de praktijk wordt de melding gedaan bij het Centrale Meldpunt Dierziekten (0800-0488).

Besmet dier

Blijkt uit onderzoek van het CVI in Lelystad dat het dier besmet is, dan worden alle dieren met een verhoogd BSE-risico op gebruikswaarde getaxeerd en door de NVWA overgenomen. Van al deze geruimde dieren wordt hersenmateriaal onderzocht op BSE en de karkassen worden adequaat vernietigd (verbrand).
De overige op het bedrijf aanwezige dieren worden door het ministerie van economische zaken (EZ) in het identificatie- en registratiesysteem (I&R-systeem) gemerkt. Deze dieren komen niet in aanmerking voor levende export naar specifieke landen. Melk- en vleesproducten van gedeeltelijk geruimde bedrijven worden door het bedrijfsleven afgenomen. Eventuele extra kosten worden door het bedrijfsleven gedragen.

Tot nu toe zijn op geen enkel bedrijf in Nederland waar BSE bij een rund is vastgesteld, andere met BSE besmette dieren gevonden.

Risicogroepen bij besmetting

Bij vaststelling van een besmetting van BSE bij een koe behoren de volgende dieren tot de risicogroepen die door de NVWA worden overgenomen:

• Nakomelingen die zijn geboren in de laatste 2 jaren voordat, of in de periode nadat de eerste klinische verschijnselen van BSE zijn vastgesteld.
• Geboortecohort: runderen geboren op hetzelfde bedrijf als het besmette rund in de periode van 12 maanden voor tot 12 maanden na de geboorte van het besmette rund.
• Voedercohort: runderen die gedurende hun eerste levensjaar tegelijkertijd verbleven op een bedrijf waar het besmette rund gedurende zijn eerste levensjaar verbleef; indien het besmette rund ouder is dan 5 jaar, wordt de periode van 1 jaar verlengd met het aantal dagen dat het rund ouder is dan 5 jaar.

---

Websites en literatuur

Websites

• http://www.rijksoverheid.nl/ministeries/ez
• www.vwa.nl
• www.defra.gov.uk

Literatuur

• The price of the precautionary principle: Cost-effectiveness of BSE intervention strategies in the Netherlands. A. Benedictus, H. Hogeveen, B.R. Berends. Prev Vet Med 2009; 89:212-222
• Prion Diseases and Emerging Prion Diseases. T. Yokoyama, S. Mohri. Cur Med Chem 2008; 15:912-916
• Staufenbiel R, Hamalainen M. Berl Munch Tierarztl Wochenschr 2002 Mar-Apr;115(3-4):99-105
• Borchers K. Berl Munch Tierarztl Wochenschr 2002 Mar-Apr;115(3-4):81-90
• Animal-derived feedstuffs as possible vectors for bovine encephalopathy (BSE) in Germany. Part 2: Assessment of vector risk for compounded feed. Zentek J, Oberthur RC, Kamphues J, Kreienbrock L, Flachowsky G, Coenen M. Dtsch Tierarztl Wochenschr 2002 Feb;109(2):43-51
• Transmissible subacute spongiform encephalopathies in animals. Fontaine JJ. Rev Prat 1999 May 1;49(9):959-65
• The transmission dynamics of BSE and vCJD. Ghani AC, Donnelly CA, Ferguson NM, Anderson RM. C R Acad Sci III 2002 Jan;325(1):37-47
• Strain characterization of natural sheep scrapie and comparison with BSE. Bruce ME, Boyle A, Cousens S, McConnell I, Foster J, Goldmann W, Fraser H. J Gen Virol 2002 Mar;83(Pt 3):695-704
• Differential diagnosis of infections with the bovine spongiform encephalopathy (BSE) and scrapie agents in sheep. Jeffrey M, Martin S, Gonzalez L, Ryder SJ, Bellworthy SJ, Jackman R. J Comp Pathol 2001 Nov;125(4):271-84
• A critical review of the nature of the spongiform encephalopathy agent: protein theory versus virus theory. Narang H. Exp Biol Med (Maywood) 2002 Jan;227(1):4-19
• Bovine spongiform encephalopathy. Suarez Fernandez G. An R Acad Nac Med (Madr) 2001;118(3):617-31
• Rapid test for the preclinical postmortem diagnosis of BSE in central nervous system tissue. Grassi J, Comoy E, Simon S, Creminon C, Frobert Y, Trapmann S, Schimmel H, Hawkins SA, Moynagh J, Deslys JP, Wells GA.  Vet Rec 2001 Nov 10;149(19):577-82
• Genetic factors of BSE become visible via cow cloning.van't Hooft AJ. Tijdschr Diergeneeskd 2001 Oct 15;126(20):664-5
• Epidemiology of transmissible spongiform encephalopathies (prion diseases) in Austria. Radbauer C, Hainfellner JA, Jellinger K, Pilz P, Maier H, Kleinert R, Budka H. Wien Med Wochenschr 1998;148(4):101-6
• High-dose exposure to systemic phosmet insecticide modifies the phosphatidylinositol anchor on the prion protein: the origins of new variant transmissible spongiform encephalopathies? Purdey M. Med Hypotheses 1998 Feb;50(2):91-111
• Kuru and "new variant" CJD. Verdrager J. Southeast Asian J Trop Med Public Health 1997 Sep;28(3):535-40

---

Bijlage

Nr	Datum	Plaats	Ontdekkingswijze	Leeftijd dier	Opmerkingen
88	27-12-2010	lippenhuizen	Snelle test destructie	14
87	4-10-2010	odiliapeel	Snelle test destructie	13
86	27-8-2010	grijpskerke	Snelle test slachthuis	11
85	20-5-2008	Wapse	klinische verschijnselen	8
84	9-10-2007	Beers	Snelle test slachthuis	7
83	April 2007	Aalten	Snelle test slachthuis	8
82	3-3-2006	Dinkelland	Snelle test slachthuis	8
81	16-2-2006	Oude IJsselstreek	Snelle test slachthuis	7
80	2-12-2005	Hof van Twente	Snelle test slachthuis	4
79	11-11-2005	Gulpen	Snelle test slachthuis	5	zoogkoe
78	29-06-2005	Lopik	Snelle test slachthuis	5
77	10-12-2004	Bodegraven	Snelle test slachthuis	6
76	14-5-2004	Abbenbroek	Snelle test slachthuis	8
75	26-3-2004	Geldermalsen	Snelle test slachthuis	12
74	9-3-2004	Blankenham	Snelle test slachthuis	7
73	20-2-2004	Bergeijk	Snelle test slachthuis	7
72	6-2-2004	Hengelo (Ov.)	Snelle test destructie	7
71	30-12-2003	Tubbergen	Snelle test slachthuis	7
70	27-11-2003	Haarsteeg	Snelle test destructie	6
69	27-11-2003	Kesteren	Snelle test slachthuis	7
68	4-11-2003	Reeuwijk	Snelle test slachthuis	6
67	4-11-2003	Twenterand	Snelle test slachthuis	7
66	23-10-2003	Kiel-Windeweer	Snelle test slachthuis	4
65	2-10-2003	Lingewaal	Snelle test slachthuis	6
64	25-9-2003	Lingewaal	snelle test slachthuis	6
63	21-8-2003	Noordbeemster	snelle test destructie	6
62	25-7-2003	Lopik	klinische verschijnselen	6
61	7-6-2003	Gendt	snelle test slachthuis	6
60	16-5-2003	Boarnsterhim	snelle test destructie	5
59	24-4-2003	Huppel (Winterswijk)	snelle test slachthuis	6
58	1-4-2003	Reeuwijk	snelle test slachthuis	12
57	27-2-2003	Etten-Leur	snelle test destructie	6
56	24-1-2003	Tricht	snelle test slachthuis	5
55	23-1-2003	Almelo	snelle test slachthuis	7
54	21-1-2003	Hengevelde	klinische verschijnselen	6,5
53	7-1-2003	Holten	snelle test slachthuis	6
52	5-12-2002	Dalem	snelle test slachthuis	5
51	21-11-2002	Boekel	snelle test destructie	4,5
50	14-11-2002	Lunteren	snelle test slachthuis	9,5
49	7-11-2002	Wijhe	snelle test slachthuis	4
48	5-11-2002	Notter	klinische verschijnselen	6,5
47	31-10-2002	Brandwijk	snelle test slachthuis	10,5
46	24-10-2002	Enspijk	snelle test slachthuis	5
45	24-10-2002	Enzinge	snelle test destructie	4,5
44	10-10-2002	Vlagtwedde	snelle test slachthuis	5
43	11-9-2002	Dinkelland	snelle test slachthuis	7
42	20-8-2002	Brandwijk	snelle test noodslachting	7,5
41	26-7-2002	Skarsterlân	snelle test destructie	6,5
40	12-7-2002	Tubbergen	snelle test slachthuis	6
39	3-6-2002	Zundert	snelle test slachthuis	7
38	30-5-2002	Laren (Gld)	snelle test slachthuis	6
37	30-5-2002	Scharsterbrug	snelle test destructie	7
36	13-5-2002	Ubbergen	snelle test noodslachting	8
35	23-4-2002	Genderen	snelle test destructie	5,5
34	29-3-2002	Vorden	snelle test destructie	5
33	19-3-2002	Terschuur	snelle test destructie	5,5
32	21-2-2002	Barneveld	snelle test slachthuis	5,5
31	1-2-2002	Fijnaart	snelle test destructie	7
30	28-1-2002	Raalte	klinische verschijnselen	6
29	17-1-2002	Hengevelde	snelle test slachthuis	5
28	27-12-2001	Aalburg	snelle test slachthuis	4
27	27-12-2001	Hellendoorn	snelle test slachthuis	5
26	20-12-2001	Veghel	snelle test slachthuis	5,5
25	1-11-2001	Munnekezijl	Snelle test destructie	5,5
24	17-10-2001	Denekamp	Klinische verschijnselen	5
23	11-10-2001	Wehl	Snelle test slachthuis	5
22	4-10-2001	Bergambacht	Snelle test slachthuis	13,5
21	19-9-2001	Woudenberg	Klinische verschijnselen	7
20	23-8-2001	Ambt Delden	Snelle test slachthuis	5
19	24-7-2001	Eerbeek	Snelle test slachthuis	7
18	14-6-2001	Barneveld	Snelle test destructie	6,5
17	11-6-2001	Olst	Klinische verschijnselen	5,5
16	2-5-2001	Laag Keppel	Klinische verschijnselen	6
15	17-4-2001	Aalten	Klinische verschijnselen	9
14	1-3-2001	Losser	Snelle test slachthuis	4
13	18-2-2001	Didam	Snelle test slachthuis	4
12	14-2-2001	Zelhem	klinische verschijnselen	5
11	8-2-2001	Lunteren	Snelle test slachthuis	5,5
10	1-2-2001	Mill en St. Hubert	Snelle test slachthuis	5,5
9	11-1-2001	Olst	Snelle test destructie	8
	1-1-2001	Invoering snelle test aan de slachtlijn
8	29-12-2000	Punthorst	Klinische verschijnselen	6
7	16-11-2000	Eibergen	Klinische verschijnselen	7
6	17-3-1999	Markelo	Klinische verschijnselen	6
5	7-1-1999	Westbroek	Klinische verschijnselen	5
4	22-10-1998	Heeten	Klinische verschijnselen	6,5
3	26-8-1998	Rhederveld	Klinische verschijnselen	6
2	7-4-1997	Kollum	Klinische verschijnselen	6
1	21-3-1997	Wilp	Klinische verschijnselen	5