6-7-2022:
In 2020 stelde GD op twee ongerelateerde pluimveebedrijven de Ornithobacterium rhinotracheale (O.r.) vast. Een aantal kuikens was op de bedrijven gestorven aan bloedvergiftiging, een ongebruikelijk ziektebeeld bij O.r. De bacterie staat bekend als veroorzaker van luchtwegproblemen en meestal wordt een besmetting pas na de slacht geconstateerd. Een gedegen beeld van deze nieuwe uitingsvorm is van belang voor snelle monitoring bij sterfte.
Bij een ernstig signaal uit het veld, waarbij meerdere kippen zijn doodgegaan, is de monitoring direct alert op aviaire influenza (AI). Bij een officiële verdenking is binnen enkele uren vaak duidelijk of het inderdaad om vogelgriep gaat. Het is daarbij ook belangrijk om goed in beeld te hebben welke andere oorzaken voor plotselinge sterfte kunnen spelen. O.r. staat bekend als een bacterie die luchtzak- en longontsteking veroorzaakt. Meestal komt de bacterie pas aan het licht bij de slacht, wanneer de restverschijnselen als kaasachtige proppen worden aangetroffen. Dit leidt tot verhoogde afkeur en is vaak een onaangename verrassing voor de pluimveehouder.
Bloedvergiftiging bij O.r.
In mei 2020 stelde GD een bijzonder ziektebeeld vast bij meerdere vleeskuikenkoppels op twee bedrijven, die onderling geen epidemiologische verbanden hadden. Een infectie met O.r. veroorzaakte bloedvergiftiging (sepsis) in deze koppels. Bij sectie zagen we een vergrote milt en lever, maar geen afwijkingen aan de luchtwegen. Er was sprake van een acuut ziekteverloop en verhoogde uitval. Opmerkelijk genoeg leidde antibioticumbehandeling tot verminderde uitval, terwijl dit bij de luchtwegvorm van O.r. meestal geen effect heeft. Andere mogelijke oorzaken van sepsis, zoals andere bacteriën (bijvoorbeeld Clostridium botulinum) en virussen waaronder AI, werden niet aangetoond. Bij beide bedrijven werd bij een volgend koppel opnieuw bloedvergiftiging door O.r. gezien.
Nieuwe inzichten
Uit de literatuur was bekend dat O.r. incidenteel ook in andere organen of gewrichten ontstekingen kan veroorzaken. Maar bloedvergiftiging, zonder respiratoir ziektebeeld, was niet eerder gemeld. Het onderzoek naar deze casussen gaf ons vrij sluitend bewijs dat dit ziektebeeld door O.r. veroorzaakt werd. Er is wereldwijd nog niet veel werk aan de genetica van O.r.-bacteriën gedaan, al was wel duidelijk dat er veel genetische variatie bestaat.
In 2021 startte GD met verdiepend onderzoek naar de betreffende O.r.-stammen. Het DNA-onderzoek wijst erop dat de stammen die sepsis kunnen veroorzaken meer aan elkaar verwant zijn. Verdere analyses moeten meer helderheid geven over de exacte genen die de verschijnselen van bloedvergiftiging veroorzaken. Het is voor het veld belangrijk dat O.r. op de radar staat bij plotselinge sterfte. Andere oorzaken (zoals AI) kunnen dan nog sneller van het lijstje gestreept worden en er is eerder helderheid over wat er dan wél aan de hand is.
In het Jaarverslag Monitoring gaan pluimveedierenartsen Jeanine Wiegel (GD) en André Steentjes (Veterinair Centrum Someren) hier verder op in.
Lees de interviews