Heeft u vragen over klauwgezondheid?

Rundveedierenarts Menno Holzhauer is dé GD-deskundige op het gebied van klauwgezondheid.

Nadat Menno een aantal jaren als dierenarts in de praktijk werkzaam was, is hij in 1999 begonnen bij GD, waar hij zich vooral richt op klauwgezondheid. In 2006 promoveerde hij op het onderwerp “Epidemiologische aspecten van verschillende klauwaandoeningen bij melkkoeien in Nederland”, hij onderzocht bijvoorbeeld of koeien met Mortellaro meer kans hebben op een witte lijn aandoening. Als Specialist Rundergezondheid is Menno actief lid van het European College of Bovine Health Management (ECBHM).


Menno schrijft regelmatig wetenschappelijk artikelen en verhalen over klauwgezondheid in diverse bladen, geeft lezingen en bezoekt regelmatig melkveebedrijven om hen te adviseren bij klauwproblemen. Ook beantwoordt hij dagelijks vragen uit de praktijk. Heeft u een vraag aan Menno?

Stel een vraag

Hieronder vindt u antwoorden op veelgestelde vragen.

• Hoe kan ik klauwgezondheid op mijn bedrijf monitoren?

  Met tankmelkonderzoek Klauwgezondheid Tankmelk wordt de tankmelk van jouw bedrijf vier keer per jaar automatisch onderzocht op biotine, zink en mangaan. Daarnaast krijg je inzicht in de infectiedruk van Mortellaro.

  Om goed inzicht te krijgen in de situatie van de koppel wordt de tankmelk vier keer per jaar onderzocht. Naar aanleiding van de uitslag kunt je met jouw bedrijfsadviseur overleggen of aanpassing van het rantsoen voor uw bedrijf zinvol is en welke gerichte actie u kunt ondernemen om Mortellaro op jouw bedrijf aan te pakken. Door gericht actie te ondernemen, werk je aan gezonde en sterke klauwen.

  Meer informatie over Klauwgezondheid Tankmelk

• Wat kan ik met de uitslag?

  De uitslag van Klauwgezondheid Tankmelk geeft je een indicatie over de voorziening met biotine, zink en mangaan van jouw koppel melkvee en geeft je inzicht in de infectiedruk van Mortellaro, de belangrijkste infectieuze klauwaandoening.

  Biotine, zink en mangaan

  Biotine, zink en mangaan spelen een sleutelrol bij de vorming van een goede kwaliteit hoorn en de hechting van de hoorn- en huidcellen van de klauw. Dit zorgt ervoor dat beschadigingen en infecties minder snel optreden, waardoor klauwproblemen zoals Mortellaro en wittelijnaandoeningen minder kans krijgen. Het optimaliseren van de voorziening van deze drie rantsoencomponenten draagt direct en indirect bij aan een betere klauwgezondheid, melkproductie en vruchtbaarheid op jouw bedrijf.

  Er zijn 3 uitslag categorieën voor iedere bepaling: ‘mogelijk tekort’, ‘voldoende’ en ‘mogelijke overmaat’.

  Mortellaro

  De uitslag Mortellaro geeft je inzicht in welke bedrijfsmanagement maatregelen in jouw situatie mogelijk het beste passen om de Mortellaro zoveel als mogelijk te beheersen en de kans op nieuwe infecties bij vooral jonge melkkoeien zoveel mogelijk te beperken.

  Mortellaro	Weinig	Veel	Zeer veel
  	De infectiedruk is laag en het aantal koeien met Mortellaro waarschijnlijk zeer gering. Dit geeft geen verdere aanleiding tot actie. Blijf alert op het laaghouden van de infectiedruk op jouw bedrijf via de preventieve maatregelen die je nu al toepast. Aankoop van koeien is een risico voor introductie van Mortellaro op uw bedrijf.	De infectiedruk is hoog. Veel koeien hebben (chronische) Mortellaro. Spoor koeien met een acute infectie op en behandel deze. Het advies is om consequent voetbaden te gebruiken om de infectiedruk naar beneden te brengen. Neem maatregelen, zoals het schoonmaken van roosters, om de hygiëne in de buurt van de klauwen fundamenteel te verbeteren. Registreer de klauwaandoeningen op het moment van bekappen zodat je kan volgen of uw aanpak werkt.	De infectiedruk op jouw bedrijf is heel hoog, waarschijnlijk zijn er veel koeien (>25%) met acute Mortellaro aan een of meerdere klauwen. Het advies is om deze dieren op te sporen en individueel te behandelen met een geregistreerd middel. Bij ernstige lokale wonden kan je gedurende drie dagen een verband toepassen. Herhaal deze behandeling totdat de wond genezen is. Wacht 10-14 dagen voordat je deze koeien weer door een voetbad laat lopen. Registreer de klauwaandoeningen op het moment van bekappen zodat je kan volgen of jouw aanpak werkt.

• Hoe groot is de schade van klauwaandoeningen op een melkveebedrijf?

  Kreupelheid veroorzaakt grote schade op melkveebedrijven. Deze schade is op te splitsen in directe economische schade (kosten behandeling en niet leveren van melk van zieke of behandelde koeien) en indirecte schade (lagere melkproductie, verminderde vruchtbaarheid en vervroegde afvoer). Deze schade kan variëren van 100 tot 300 euro of meer per kreupele koe. De verschillen in schade tussen bedrijven met veel en met weinig klauwproblemen zijn opmerkelijk groot. De schade op bedrijven met de minste problemen (minder dan vijf procent kreupele koeien op jaarbasis) bedraagt ongeveer 10 euro per gemiddeld aanwezige koe. De schade op een gemiddeld bedrijf bedraagt ruim 81 euro per gemiddeld aanwezige koe (onderzoek WUR). Verbetering van de klauwgezondheid kan dus flink geld opleveren. Een goede klauwgezondheid draagt ook bij aan het dierwelzijn en aan het arbeidsgemak op het bedrijf.

• Waarom is het nuttig mijn tankmelk te laten onderzoeken op Mortellaro?

  De ziekte van Mortellaro is de meest pijnlijke klauwaandoening voor de koe. De meeste veehouders zien Mortellaro als de meest vervelende klauwaandoening.

  Via regelmatig onderzoek (monitoring) van Mortellaro in uw melkveekoppel krijgt u inzicht in welke managementmaatregelen op uw bedrijf mogelijk het meest effectief zijn. Zo weet u of u zich moet focussen op de individuele behandeling van koeien met acute laesies of juist regelmatig doorloopvoetbaden toe moet passen.

• Wanneer wordt de tankmelk onderzocht?

  Uw tankmelk wordt iedere 2e maand van het kwartaal onderzocht. Dit betekent voor dit jaar in februari, mei, augustus en november. Let op; Indien u zich in de eerste week van desbetreffende maand aanmeldt wordt uw tankmelkmonster in deze maand onderzocht.
  
  Na deze week kan het monster pas weer in de daaropvolgende periode worden meegenomen. U kunt uw uitslag eind van desbetreffende maand verwachten.

• Ik zou andere meetmomenten willen, kan dat?

  Het product Tankmelk Klauwgezondheid wordt alleen aangeboden in abonnementsvorm. Het is op dit moment niet mogelijk om te schuiven met de meetmomenten.

• Wat zijn bij een biotinetekort de symptomen aan de klauwen?

  Bij een biotinetekort neemt de kwaliteit van het klauwhoorn af. Hierdoor kunnen klauwproblemen zoals wittelijnaandoeningen en zoolzweren sneller optreden. Ook bestaande witte lijn-aandoeningen en zoolzweren zullen bij een biotinetekort minder goed genezen. Overleg met uw veevoeradviseur en/of dierenarts of aanpassing van het rantsoen en/of supplementatie met biotine voor uw bedrijf zinvol is.

• Kan het kwaad als je teveel biotine voert?

  Het is niet bekend of een overmaat biotine negatieve effecten voor de dier- en klauwgezondheid heeft. Onnodige supplementatie leidt daarentegen wel tot onnodige kosten. Uit internationaal onderzoek blijkt dat bij een supplementatie van 20 mg per dier per dag vaak positieve effecten worden waargenomen.  Het is de vraag of deze gesupplementeerde hoeveelheid altijd nodig is, omdat biotine ook wordt geproduceerd in de pens en wordt opgenomen uit het gevoerde rantsoen. De bepaling van de biotinevoorziening via Klauwgezondheid Tankmelk geeft inzicht in hoeveel u werkelijk moet bijsturen om ervoor te zorgen dat er een hoge kwaliteit hoorn en huid in het balgebied wordt aangemaakt, waardoor beschadigingen en infecties van de klauw minder kans krijgen.  Het zal echter per bedrijf verschillen of deze supplementatie nodig is en opweegt tegen de kosten. Dit kunt u in overleg met uw veevoeradviseur en dierenarts bepalen. De kosten van extra biotine in het rantsoen variëren van 0.04 tot 0.08 euro per dier per dag. Bij supplementatie komt dit op 20 mg per dier per dag x 0.02 tot 0.06 euro x  minimaal 12 maanden (= 360 dagen). Dit betekent voor een bedrijf met honderd koeien ongeveer 1000 tot 2000 euro.

• Kan ik het biotinegehalte ook in het bloed laten onderzoeken?

  Nee, het is op dit moment niet mogelijk om de concentratie biotine in bloed te laten onderzoeken bij GD.

• Wat zijn bij een zinktekort de symptomen aan de klauwen?

  Een tekort aan zink heeft direct invloed op de kwaliteit van het klauwhoorn en de huid in het balgebied. Zink speel een essentiële rol in de aanmaak van klauwhoorn. Bij onvoldoende opname van zink treedt een slechtere aanmaak van klauwhoorn op met als gevolg een slechtere kwaliteit hoorn die makkelijker beschadigt. Daarnaast worden bij een zinktekort de verbindingen tussen de klauwhoorncellen zwakker. Het klauwhoorn zal zelf ook minder sterk/hard worden. Het hoorn zal langzamer groeien en de wand zal dunner worden. Dit heeft als gevolg dat de klauw kwetsbaarder wordt voor beschadiging. Ook wordt de doordringbaarheid van de huid voor pathogene bacteriën groter, waardoor infecties zoals de ziekte van Mortellaro makkelijker aanslaan. Overige verschijnselen van een zinktekort kunnen zijn: slechte eetlust, verminderde groei, toegenomen speekselproductie, slechte wondgenezing, verminderde weerstand en een verdikte huid.

• Wat zijn bij een zinkovermaat de symptomen aan de klauwen?

  Een zinkovermaat heeft vooral een negatief effect op de koperabsorptie in de darm waardoor er een risico op kopertekort ontstaat. Zink is niet erg giftig, maar indien zinkvergiftiging ontstaat, geeft dat aanleiding tot chronische verschijnselen door schade aan eiwitten, enzymen en DNA. Eerste signalen zijn een afname in voeropname, in groei, verminderde productie en een verminderde weerstand, waardoor infecties zoals de ziekte van Mortellaro makkelijker kunnen ontstaan.

• Kan ik zink ook in bloed laten onderzoeken?

  Ja, een bepaling van zink  in bloed kan aangevraagd worden via het pakket spoorelementen (heparinebuis).

• Wat zijn de symptomen van een mangaantekort?

  Door een tekort aan mangaan kan de binding tussen de hoorn en huidcellen zwakker worden. Hierdoor neemt de kans op beschadigingen en infecties van de klauw toe. Verder speelt mangaan een belangrijke rol bij de vorming van bot- en kraakbeen.

• Wat zijn de symptomen van een mangaanovermaat?

  Rundvee verdraagt hoge doseringen mangaan over het algemeen goed. Voor herkauwende dieren wordt 1000 mg/kg droge stof als maximale bovengrens in het rantsoen aangehouden. Aan de andere kant is het bekend dat een sterke mangaanovermaat wel kan leiden tot een verminderde ijzerabsorptie in de darm. Mangaanovermaat zou daarmee indirect anemie (=bloedarmoede) kunnen veroorzaken.

• Kan ik mangaan in bloed onderzoeken?

  Nee, het is op dit moment niet mogelijk om de concentratie mangaan in bloed te laten onderzoeken bij GD.

• Wat zijn de kosten van het abonnement?

  De kosten van het abonnement kunt u vinden op het aanmeldformulier. Dit zijn de kosten voor vier keer tankmelkonderzoek per jaar, waarmee u inzicht krijgt in de voorziening van de B-vitamine biotine en de belangrijke spoorelementen zink en mangaan. Hiermee ziet u gedurende het jaar of een goede voorziening voor de vorming van goed klauwhoorn en huid gewaarborgd is.

• Kan ik ook een los monster insturen?

  Nee, het product Klauwgezondheid Tankmelk wordt alleen aangeboden in abonnementsvorm waarbij de monstername automatisch wordt aangestuurd.

• Over welke periode van voeren zegt de uitslag iets?

  De uitslag Tankmelk Klauwgezondheid zegt iets over de voorziening van biotine en de spoorelementen zink en mangaan in de laatste zeven tot veertien dagen voor monstername. U kunt de monsternamedatum vinden op de uitslag.

• Over welke periode zegt de uitslag van Mortellaro iets?

  De uitslag van Mortellaro zegt iets over Mortellaro op uw bedrijf in de afgelopen 4-6 maanden. 

• Ontvang ik als dierenarts de uitslag van Klauwgezondheid Tankmelk van mijn deelnemende melkveehouders?

  Zowel de veehouder als de begeleidend dierenarts krijgen een uitslag met toelichting, zodat u samen kunt bepalen welke aanpassingen in de voeding zinvol zijn om de klauwgezondheid te optimaliseren. Meer info kunt u vinden op deze pagina

• Kan ik ook een los monster laten onderzoeken?

  Nee, het is op dit moment niet mogelijk om een los monster te laten onderzoeken. Eenmalig de tankmelk onderzoeken zegt niet zo veel, doordat met name de gehaltes biotine per de dag kunnen varieren. Pas bij herhaaldelijk lage waarden is het zinvol om in te grijpen door te supplementeren.

  Bovendien zouden bij een eenmalige bepaling de materiaalkosten voor het onderzoek onevenredig hoog worden.