GD heeft verschillende pakketten samengesteld voor bloedonderzoek. Hierbij de klinisch-chemische pakketten paard op een rij:
Totaalpakketten gericht op screening van bloed:
Met behulp van het pakket ‘Grote- en Kleine Equine Screening’ kunnen dierenartsen een patiënt waarbij de anamnese weinig aanknopingspunten biedt, uitgebreid doorlichten op aanwijzingen in het bloedbeeld voor inwendige aandoeningen. Ook is dit pakket geschikt voor de beoordeling van de gezondheidsstatus van bijvoorbeeld sportpaarden.
Is er op basis van specifieke klinische klachten al wel een idee in welke richting gekeken moet worden, of heeft een patiënt een reeds bekende aandoening waarop gecontroleerd moet worden? Daarvoor zijn de gedifferentieerde pakketten, deze zijn bij uitstek geschikt om gericht (en goedkoop) naar deelgebieden te kijken. De gedetailleerde inhoud van de pakketten vindt u op het inzendformulier.
Het pakket grote equine screening is speciaal ontwikkeld voor een uitgebreide screening op o.a. ontstekingen, anaemie en afwijkingen in de elektrolyt-huishouding en aandoeningen van de organen. Binnen dit pakket vallen de volgende bepalingen: rode en witte bloedbeeld inclusief differentiatie, leucocyten, trombocyten, ureum, creatinine, chloride, kalium, natrium, fosfaat, calcium, magnesium, bilirubine totaal, ALP, AST, CPK, GGT, LDH, GLDH, Totaal Eiwit & eiwitspectrum, haptoglobine en GSH-Px. Voor dit pakket moet er een serum, EDTA en heparine monster aangeleverd worden.
Het rode bloedbeeld omvat onder andere de hemoglobine, hematocriet, erytrocyten en trombocyten. De erythrocyten zijn, middels de hemoglobine die ze bevatten, van belang in het kader van de transport van zuurstof door het lichaam. De bepaalde waardes zijn van belang bij de diagnostiek van anemie, maar kunnen ook, in geval van verhoging van de Ht, een indicatie geven dat er sprake is van uitdroging. Trombocyten, of bloedplaatjes, spelen een belangrijke rol in de bloedstolling. Leucocyten, of witte bloedcellen, zijn ontstekingscellen. De hoeveelheid en het type van deze cellen kan een aanwijzing geven voor de mate van ontsteking en de fase (acuut of chronisch) waarin de ontsteking zich bevindt. Ureum is een afbraakproduct van eiwitstofwisseling. Het wordt door de nieren uitgescheiden en deze bepaling geeft, in combinatie met het creatinine- en albuminegehalte en diverse electrolytren, een indicatie van de nierfunctie. In combinatie met de hematocriet (het volume rode bloedcellen) en het totaal eiwit geeft het ureumgehalte een indicatie van de hydratatiestatus van de nier. Binnen dit pakket worden ook de bloedwaardes van de elektrolyten chloride, kalium, natrium en fosfaat bepaald. Deze zijn o.a. van belang in het kader van diarree, nierfalen of spierweefselbeschadiging. Het elektrolyt fosfaat kan bij afwijkingen ook een marker zijn voor botaandoeningen en parathyroid functies. Ook een aantal mineralen worden meegenomen in de grote equine screening. Een verlaagde waarde van het mineraal calcium kan wijzen op een tekort in de voeding of op tetanie, bijvoorbeeld bij een lacterend dier. Een verhoogde waarde van calcium kan voorkomen bij een chronische nieraandoening of bij sommige tumoren. Magnesium is van belang voor het functioneren van spieren en zenuwen. Magnesium in bloed geeft de dagvoorraad weer en kan onder andere verlaagd raken in geval van anorexie, tekort in de voeding en overmatig zweten. Bilirubine is een pigmentstof die vrij komt bij de afbraak van rode bloedcellen en die verwerkt wordt in de lever. Een verhoogde waarde kan voorkomen bij verhoogde bloedafbraak maar dus ook bij leverschade, dit gaat dan vaak gepaard met verhoogde GGT en AST (enzym) waardes. Vasten of anorexie kunnen ook een verhoogde waarde van bilirubine geven. Wanneer het paard spierschade heeft, dan kan dit leiden tot verhoogde AST, CPK en LDH waardes in het bloed. Ook het eiwitgehalte wordt bepaald binnen dit pakket. Bij dehydratie kan het totaal eiwitgehalte in het bloed verhoogd zijn, maar dit kan ook het geval zijn bij specifieke aandoeningen zoals chronische ontstekingen. Door een tekort in de voeding of een verlies van bepaalde eiwitten via de darm of nier kan het totaal eiwitgehalte verlaagd zijn. De eiwitelectroforese kan een nuttig diagnostisch hulpmiddel zijn bij het opstellen van een differentiaal diagnose in geval van diverse klinische klachten, denk daarbij aan ontstekingen, (worm)infecties, nier en maagdarmproblemen. Het acute-fase eiwit haptoglobine wordt aangemaakt in de acute fase van een ontsteking of weefselbeschadiging en geeft dus een indicatie ten aanzien van de actuele status van zo’n probleem. GSH-Px is een enzym dat informatie geeft over hoe accuraat de seleniumvoorziening de voorafgaande 2-3 maanden is geweest. Dit enzym speelt een rol in de weerstand tegen oxidatieve stress en ongewenste bacteriën.
Terug naar het begin van dit artikel
Het pakket kleine equine screening bevat de volgende bepalingen: rode en witte bloedbeeld inclusief differentiatie, leukocyten, trombocyten, ureum, creatinine, bilirubine totaal, CPK, GGT, LDH, totaal eiwit en eiwitspectrum. Voor dit pakket is een serum monster en een EDTA monster nodig.
Het rode bloedbeeld omvat onder andere de hemoglobine, hematocriet, erytrocyten en trombocyten. De erythrocyten zijn, middels de hemoglobine die ze bevatten, van belang in het kader van de transport van zuurstof door het lichaam. De bepaalde waardes zijn van belang bij de diagnostiek van anemie, maar kunnen ook een indicatie geven dat er sprake is van uitdroging. Trombocyten, of bloedplaatjes, spelen een belangrijke rol in de bloedstolling. Leucocyten, of witte bloedcellen, zijn ontstekingscellen. De hoeveelheid en het type van deze cellen kan een aanwijzing zijn voor de mate van ontsteking en de fase (acuut of chronisch) waarin de ontsteking zich bevindt. Ureum is een afbraakproduct van eiwitstofwisseling. Het wordt door de nieren uitgescheiden en deze bepaling geeft, in combinatie met creatinine en albuminegehalte, een indicatie van de nierfunctie. In combinatie met de hematocriet (het volume rode bloedcellen) en het totaal eiwit geeft het ureumgehalte een indicatie van de hydratatiestatus van de nier. Bilirubine is een pigmentstof die vrij komt bij de afbraak van rode bloedcellen en die verwerkt wordt in de lever. Een verhoogde waarde kan voorkomen bij leverschade, dit gaat dan vaak gepaard met verhoogde GGT en AST (enzym) waardes. Vasten of anorexie kunnen ook een verhoogde waarde van bilirubine geven. Wanneer het paard spierschade heeft, dan kan dit leiden tot verhoogde AST, CPK en LDH waardes in het bloed. Ook het eiwitgehalte wordt bepaald binnen dit pakket. Bij dehydratie kan het totaal eiwitgehalte in het bloed verhoogd zijn, maar dit kan ook het geval zijn bij specifieke aandoeningen zoals chronische ontstekingen. Door een tekort in de voeding of een verlies van bepaalde eiwitten via de darm of nier kan het totaal eiwitgehalte verlaagd zijn. De eiwitelectroforese kan een nuttig diagnostisch hulpmiddel zijn bij het opstellen van een differentiaal diagnose in geval van diverse klinische klachten, denk daarbij aan ontstekingen, (worm)infecties, nier en maagdarmproblemen.
Terug naar het begin van dit artikel
Bij de gedifferentieerde pakketten heeft u de volgende specifieke keuzes:
Spieren Lever Nieren Elektroforese Hematologie Ontstekingen Organen Mineralen Insuline/glucose (EMS/OST) ACTH (PPID)
Het pakket spier bevat de bepaling van calcium, magnesium, AST, CPK en LDH. Dit pakket kan gebruikt worden bij verdenking van spierschade,of bij controle op herstel van spierschade. Voor dit pakket is alleen een serum monster voldoende.
Bij spierschade zijn de waardes van AST, CPK en LDH in het bloed verhoogd. CPK is het meest specfieke spierenzym, LDH het minst specifieke. Een verhoging van CPK is reeds vanaf 4-6 uur na een incident waarbij spierbeschadiging optreedt terug te vinden in het bloed, pas bij een stijging van minimaal 2-3 keer de uitgangswaarde wordt er gesproken van significante spierschade. De stijging van de AST waarde komt pas na 12-48 uur op gang. Voor beoordeling van het herstel is van belang te weten dat de CPK al enkele dagen na het stoppen van de spierschade weer normaal zou moeten zijn, terwijl de AST daar weken over kan doen. Calcium en magnesium zijn belangrijke mineralen die samenwerken ten behoeve van het goed functioneren van de spieren. Calcium speelt een rol bij het samentrekken van de spieren en magnesium bij het ontspannen. Een tekort aan magnesium kan een rol spelen bij stijve spieren en spierkrampen.
Terug naar het begin van dit artikel
Het pakket klinische chemie lever bevat de bepalingen AST, GLDH, GGT, LDH, albumine BCG, bilirubine (totaal) en galzuren. Voor dit pakket moet een serum monster worden ingestuurd.
Wanneer levercelschade optreedt, kan dit gepaard gaan met een verhoging van de enzymen AST, GGT, GLDH en LDH. De leverfunctie kan beoordeeld worden door te kijken naar albumine (wordt aangemaakt door de lever), bilirubine en galzuren (worden door de lever verwerkt en uitgescheiden).
Recent is de bepaling galzuren aan het leverpakket paard toegevoegd. Dit pakket bevat de volgende bepalingen: AST, GLDH, gGT, LDH, Bilirubine, albumine en nu dus ook galzuren. Enzymen als AST, GLDH, gGT en LDH zijn vooral geschikt om iets te zeggen over eventueel aanwezige schade aan levercellen. Parameters waarbij aanmaak door of omzetting in de lever nodig is, zoals bilirubine, albumine en de nu toegevoegde galzurenbepaling zijn vooral bedoeld om een indicatie te geven over het functioneren van de lever. De kosten voor het leverpakket zijn door de toevoeging van de galzurenbepaling gelijk gebleven.
Terug naar het begin van dit
Het pakket nier bestaat uit de bepaling van ureum, creatinine, fosfaat, calcium en albumine BCG. Voor deze bepalingen moet een serum monster ingezonden worden.
Ureum en creatinine zijn afvalproducten van de spieren en de lever en worden door de nieren uit het bloed gefiltreerd. Ureum en creatinine kunnen een indicatie geven van de nierfunctie, zij het dat pas in een gevorderd stadium van een nieraandoening de waardes verhoogd raken. In geval van uitdroging kunnen deze waardes ook (licht) verhoogd zijn. Creatinine is het meest betrouwbaar als indicator; het ureumgehalte wordt ook beinvloed door het dieet (eiwitaanbod) en de uitscheiding door de lever. Een verhoogde waarde van calcium kan wijzen op een chronische nieraandoening bij het dier, doordat het calcium minder effectief wordt uitgescheiden, in zo’n geval is het fosfaatgehalte vaak verlaagd door verminderde reabsorptie. Albumine is een klein eiwit, dat in geval van beschadiging van de glomeruli via de urine verloren kan gaan. Een verlaagde waarde kan dus passen bij een verminderde nierfunctie.
Terug naar het begin van dit artikel
Elektroforese is een onderzoeksmethode die serumeiwitten (onder invloed van een elektrisch veld) in fracties verdeelt. Binnen dit pakket vallen de volgende bepalingen: totaal eiwit, albumine CE, alfa-globuline, beta-globuline en gamma-globuline. Voor deze bepalingen moet een serum monster worden ingezonden.
Het totaal eiwitgehalte in het bloed kan verhoogd raken door bijvoorbeeld (chronische) ontstekingen, maar een verhoging wordt ook gezien in geval van dehydratie (in dit geval van alle fracties). Door een tekort in de voeding of een verlies van bepaalde eiwitten via de darm of nier kan het totaal eiwitgehalte verlaagd raken. De eiwitelectroforese kan een nuttig diagnostisch hulpmiddel zijn bij het opstellen van een differentiaal diagnose in geval van diverse klinische klachten. Albumine kan dalen in geval van darm, nier en leverproblemen. De alfa-globuline fractie omvat de acute fase eiwitten, die verhoogd raken in geval van een acute onsteking. De beta-globulines zien we nogal eens verhoogd in het bloed van paarden met een worminfectie en soms bij leverproblemen. De gamma-globulines tenslotte kunnen verhoogd raken in geval van een chronische (purulente) ontsteking en verlaagd, bij veulens, in geval van onvoldoende biestopname.
Terug naar het begin van dit artikel
Door middel van hematologie worden afwijkingen in de bloedwaardes van het paard waargenomen. Binnen dit uitgebreide pakket rode en witte bloedbeeld vallen de volgende bepalingen: hemoglobine, hematocriet, erytrocyten, MCV, MCHC, MCH, trombocyten, leucocyten en differentiatie witte bloedbeeld. Voor deze bepalingen moet er een EDTA volbloedmonster ingezonden worden.
De bepaalde waardes zijn van belang bij de diagnostiek van anemie, maar kunnen ook, in geval van verhoging van de Ht, een indicatie geven dat er sprake is van uitdroging. Hemoglobine is een eiwit dat zich bevind in de erytrocyten (de rode bloedcellen). Het speelt een grote rol in het transport van zuurstof. De hematocrietwaarde geeft het volume van de erytrocyten in bloed weer. Daarnaast verschaffen MCV, MCHC en MCH waarden informatie over de conditie van de erytrocyten. MCV is het gemiddelde celvolume van een erythrocyt, MCHC geeft de concentratie hemoglobine per erytrocyt weer en MCH berekent de hoeveelheid hemoglobine in een erytrocyt. Trombocyten, of bloedplaatjes, zijn belangrijk voor de bloedstolling bij verwondingen of bijvoorbeeld chirurgische ingrepen. Leucocyten, of witte bloedcellen, zijn ontstekingscellen die aan kunnen tonen of er een ontsteking plaatsvindt, de hoeveelheid en het type van deze cellen kan een aanwijzing zijn voor de mate van ontsteking en de fase (acuut of chronisch) waarin de ontsteking zich bevindt.
Terug naar het begin van dit artikel
Dit uitgebreide pakket voor nadere diagnostiek in geval van ontstekingen bevat de bepalingen van Totaal Eiwit & eiwitspectrumelektroforese, haptoglobine, leucocyten + differentiatie, hemoglobine, hematocriet, erytrocyten, MCV, MCHC, MCH, en ALP. Voor dit pakket moet zowel een serum als een EDTA monster ingezonden worden.
Het totaal eiwitgehalte in het bloed kan verhoogd raken door bijvoorbeeld (chronische) ontstekingen, maar een verhoging wordt ook gezien in geval van dehydratie (in dit geval van alle fracties). Door een tekort in de voeding of een verlies van bepaalde eiwitten via de darm of nier kan het totaal eiwitgehalte verlaagd raken. De eiwitelectroforese kan een nuttig diagnostisch hulpmiddel zijn bij het opstellen van een differentiaal diagnose in geval van diverse klinische klachten. Albumine kan dalen in geval van darm, nier en leverproblemen. De alfa-globuline fractie omvat de acute fase eiwitten, die verhoogd raken in geval van een acute onsteking. De beta-globulines zien we nogal eens verhoogd in het bloed van paarden met een worminfectie en soms bij leverproblemen. De gamma-globulines tenslotte kunnen verhoogd raken in geval van een chronische (purulente) ontsteking en verlaagd, bij veulens, in geval van onvoldoende biestopname. Haptoglobine is een acute fase eiwit dat aangemaakt wordt kort (uren) na het optreden van een ontsteking of weefselbeschadiging. Leucocyten, of witte bloedcellen, zijn ontstekingscellen. De hoeveelheid en het type van deze cellen kan een aanwijzing geven voor de mate van ontsteking en de fase (acuut of chronisch) waarin de ontsteking zich bevindt. De hematocriet en andere rode boedcelwaardes zijn van belang bij de diagnostiek van anemie, maar kunnen ook, in geval van verhoging van de Ht, een indicatie geven dat er sprake is van uitdroging. Anemie wordt vaak gezien bij chronische infecties bij paarden maar bijvoorbeeld ook bij auto-immuunaandoeningen, tumoren en chronische nieraandoeningen.
Terug naar het begin van dit artikel
Het pakket organen bevat de bepalingen van AST, GLDH, GGT, LDH, Ureum, bilirubine totaal, fosfaat, albumine BCG, calcium, magnesium, CPK en creatinine.
Voor dit pakket moet een serum monster ingezonden worden.
Wanneer de waardes voor AST en LDH zijn verhoogd kan dit, in combinatie met een verhoogde CPK duiden op spierschade. Bij een verhoging van zowel AST in combinatie met b.v. GLDH, GGT en/of bilirubine kan er sprake zijn van leverschade. Dbepaling van ureum, albumine en creatinine in combinatie met fosfaat en calcium waardes geeft een indicatie van de nierfunctie. Daarnaast kan fosfaat een marker zijn voor botaandoeningen en de parathyroid functie. Magnesium is een essentieel element in enzymreacties en energiestofwisseling. Het is van belang voor het functioneren van spieren en zenuwen en kan verlaagd raken in geval van anorexie, tekort in de voeding of overmatig zweten.
Terug naar het begin van dit artikel
Het pakket spoorelementen (o.b.v. een heparinemonster) bevat de bepalingen van jodium, koper, selenium en zink. Het pakket is bedoeld om de opname van spoorelementen te monitoren. Het pakket is NIET bedoeld om de voorraad van spoorelementen bij paarden te bepalen, hiervoor is een bepaling in leverweefsel de gouden standaard (Pakket zware metalen en mineralen, artikelnr. 11646).
De gehalten van jodium en selenium in serum of plasma geven de opname van de laatste twee tot drie dagen weer. Voor jodium en selenium geldt dat wanneer de samenstelling van het rantsoen verandert en de gehalten wijzigen, dit binnen twee tot drie dagen te zien is in de concentraties in plasma.
Voor zink en koper zijn deze wijzigingen wat minder uitgesproken. Voor zink geldt dat wanneer een paard een ontsteking doormaakt, het zink in het algemeen lager is omdat enkele acute fase eiwitten (zoals calprotectine) zink binden om te voorkomen dat bacteriegroei plaats vindt. Er hoeft geen zinkvrije-buis gebruikt te worden omdat plasma veel minder gevoelig is voor storing door zink uit de dop dan serum.
Voor koper geldt dat alleen flinke tekorten of overmaten in het plasma terug te zien zijn, omdat het paard probeert om koper in bloed zolang mogelijk constant te houden.
Jodium is een essentieel element dat wordt ingebouwd in twee specifieke schildklierhormonen, (T3 en T4). Deze hormonen spelen een rol bij vele processen in het lichaam van het paard. Een tekort aan jodium als gevolg van een lage inname via de voeding is echter bij paarden zeer zeldzaam. Een vergroting van de schildklier bij volwassen paarden is zelden of nooit te wijten aan een laag jodiumgehalte in de voeding. Een jodium overschot komt in de praktijk bij paarden ook niet vaak voor. Voor het in beeld brengen van de hyperthyreoïdie of hypothyreoidie zijn andere testen geschikter, vandaar dat voor paarden geen referentiewaarden worden vermeld voor jodium. Koper is een bestanddeel van diverse enzymen die een belangrijke rol spelen in bot, bloed en het huidmetabolisme. Koperdeficiëntie komt niet vaak voor bij het paard, maar is incidenteel mogelijk als gevolg van zinkintoxicatie. Koperintoxicatie kan voorkomen door stilstaand water in koperen waterleidingen of via drinkwater voorziening uit natuurlijke bron die vervuild is. Het kan zich dan opstapelen in de lever. Zink is een onderdeel van vele enzymen die betrokken zijn bij de koolhydraat- en eiwitstofwisseling. Een overmaat van zink kan niet alleen leiden tot koperdeficiëntie, maar ook tot kreupelheid, OCD problematiek en het kan problemen in de afweer als gevolg hebben. Selenium speelt een belangrijke rol in de bescherming van lichaamscellen tegen schade van vrije radicalen. Een overschot aan selenium is giftig en kan zich uiten door middel van verschillende symptomen zoals hart- en leverschade en afbraak van bot- en spierweefsel. Een tekort aan selenium kan onder andere leiden tot een verminderde weerstand en een verminderde vachtkwaliteit.
Terug naar het begin van dit artikel
Insuline/glucose (EMS/OST)
Equine Metabool Syndroom wordt gekenmerkt door een abnormaal verdeelde vetopslag, een verhoogd risico op hoefbevangenheid en een verstoorde insulinehuishouding (Insuline Dysregulatie = ID. Vroegtijdig signaleren van EMS en diagnostiek van een verkeerde insulineregulatie is voor paarden van belang om complicaties als hoefbevangenheid te voorkomen.
De basale insuline concentratie zoals die bepaald wordt middels het EMS pakket (link naar inzendformulier) is bruikbaar als praktisch uitvoerbare eerste screening: paarden die na correct uitvoeren van deze test een duidelijk verhoogde insulinewaarde (en evt. glucosewaarde) vertonen, hebben met grote zekerheid insuline resistentie/dysregulatie. Echter als een paard klinisch (sterk) verdacht is van insulineresistentie/dysregulatie, maar de uitslag van het EMS pakket is niet afwijkend, is het raadzaam het dier verder te testen met een ‘dynamische’ test. Dit kan bijvoorbeeld door de insulinerespons te meten na toedienen van een vastgestelde hoeveelheid suikers (glucose of sucrose), hiervoor is bij GD het OST pakket beschikbaar (link naar inzendformulier). Dit pakket bevat een enkelvoudige bepaling van insuline en glucose voor een voordeliger tarief dan de losse bepalingen. Deze manier van testen is wel bewerkelijker (kijk hier voor een beschrijving van de procedure), maar ook gevoeliger dan de basale insuline concentratie voor het aantonen van insulineresistentie/dysregulatie.
Terug naar het begin van dit artikel
ACTH bepaling
Deze bepaling wordt gedaan in het kader van de diagnostiek van PPID bij het paard. Voor deze bepaling moet gekoeld EDTA plasma (bij voorkeur) of EDTA volbloed worden ingestuurd.
De ACTH waardes fluctueren onder invloed van het seizoen, vandaar dat voor deze bepaling seizoensafhankelijke referentiewaardes gelden. Voor een uitgebreide toelichting op het gebied van de diagnostiek van PPID en de interpretatie van de uitslag van de test klik hier.
Terug naar het begin van dit artikel