Diersoort:

Leghen

Leeftijd:

72 weken

Anamnese:

Het betrof een koppel leghennen dat tot voor kort goed presteerde. De reden van inzenden van enkele hennen voor pathologisch onderzoek was een voeropname- en productiedaling en een lichte stijging in de uitval.

Vervolgonderzoeken:

Bij binnenkomst van de dieren viel op dat er korstige laesies aanwezig waren op de onbevederde huid, zoals de oogleden, de kam en in de neusdoppen (zie foto 1). Microscopie van een laesie op de kam toonde kapotte afgestorven cellen ter plaatse van de korst. Onder de korst  waren zeer vergrote cellen van de kam zichtbaar, waarbij zich in de cel een typisch insluitlichaampje bevond (zie foto 2). De histologie toonde hiermee de aanwezigheid van het pokkenvirus in de laesie op de kam aan.
Bij een verdenking van de aanwezigheid van pokkenvirus is het erg belangrijk om microscopisch onderzoek (histologie) op het weefsel uit te voeren op (korstige) laesies. Dergelijke laesies kunnen  bijvoorbeeld ook worden gezien bij een veldbonen-intoxicatie en bij wondjes door pikkerij. Met het blote oog is daar geen onderscheid in te maken. Dit onderscheid zie je met histologisch onderzoek wel. Bij een pokkenvirusinfectie is veel virus aanwezig in laesies en dat zie je terug onder de microscoop als insluitlichaampjes.

Foto 1: korstige letsels op de oogleden, in de neusdop en op de kam (zie pijlen)

Foto 2: histologie van een korstige laesie van de kam. De rode pijl toont een insluitlichaampje (roze) en daarmee de aanwezigheid van het pokkenvirus in de cel. De blauwe pijl toont de kern van de cel (donkerpaars), niet te verwarren met het insluitlichaampje.

Diagnose:

Infectie met pokkendifterievirus wat zich bij de ingezonden dieren uitte in de huidvorm.

Vogelpokken

Vogelpokken worden veroorzaakt door het vogelpokkenvirus en kan bij allerlei vogelsoorten voorkomen. In een kip kan dit zich op twee manieren uiten: 1) de cutane vorm (de huidvorm) en 2) de difterische vorm (ook wel natte vorm genoemd). Bij de cutane vorm worden korstjes en laesies gezien op de kam, lellen, oogleden en andere delen van de onbevederde huid. Bij de difterische vorm worden gelige laesies gezien in de bek, slokdarm en luchtpijp. Beide vormen kunnen gelijktijdig aanwezig zijn in een geïnfecteerde kip, maar dit hoeft niet. Binnen een besmet koppel kunnen ook beide vormen worden waargenomen. Bij de cutane vorm kunnen dieren moeite hebben met het vinden van water en voer wanneer de oogleden zijn aangetast. Bij de difterische vorm kunnen dieren ook luchtwegklachten krijgen en kan het eten, drinken en ademen moeilijk zijn. Herstel van dieren met de cutane vorm is over het algemeen makkelijker dan bij dieren met de difterische vorm. Bij een milde cutane vorm duurt herstel meestal drie tot vier weken indien geen complicaties optreden. De sterfte is dan over het algemeen laag. Afhankelijk van onder andere de uitingsvorm, de leeftijd, de vaccinatiestatus van het koppel en management kan de uitval wisselend in hoogte zijn en kan een productiedaling plaatsvinden. Overdracht van het virus kan zowel direct tussen dieren als indirect plaatsvinden. Spreiding van het virus binnen een koppel gaat langzaam, zeker bij dieren in kooihuisvesting. Stekende insecten zoals muggen, maar ook bloedmijten kunnen het virus overdragen en zo het virus binnen het koppel verspreiden. Veelal worden pokkenuitbraken seizoensgebonden waargenomen wanneer de muggen de stal in trekken. De korstjes van besmette kippen bevatten veel virus en zijn daardoor infectieus voor andere dieren, ook wanneer schilfers hiervan worden ingeademd via stof of aerosolen. Besmette materialen kunnen ook een rol spelen bij het verspreiden van het virus binnen een koppel. Vaccins tegen het vogelpokkenvirus worden in Nederland standaard toegepast tijdens de opfokperiode van commercieel gehouden leghennen en vermeerderingsdieren.