Campylobacter fetus subsp. venerealis
Bovine genitale campylobacteriose (ook wel vibriosis) bij runderen is een geslachtsziekte gekarakteriseerd door onvruchtbaarheid (enzoötische steriliteit) en eventueel ook embryonale sterfte en abortus. Het is een aangifteplichtige ziekte waarvan Nederland officieel vrij is verklaard.
Campylobacter fetus wordt onderverdeeld in twee subspecies: C. fetus subsp. venerealis en C. fetus subsp. fetus. Om goed onderscheid te maken tussen deze sub-species zijn moleculaire technieken vereist. Van deze beide kiemen wordt alleen C. fetus subsp. venerealis gezien als veroorzaker van enzoötische steriliteit. C. fetus subsp. fetus is een darmbewoner en veel minder pathogeen voor runderen. Bij schapen kan C. fetus subsp. fetus echter aanleiding geven tot abortus.
Tritrichomonas foetus
Tritrichomonas foetus geeft net als C. fetus subsp. venerealis dekinfecties die enzoötische steriliteit kunnen veroorzaken. Het is een flagelaat die wereldwijd voorkomt en in gebieden waar natuurlijke dekking wordt toegepast, grote economische verliezen kan veroorzaken.
Onderzoek op Campylobacter fetus en Tritrichomonas foetus wordt meestal aangevraagd in het kader van export. Daarnaast schrijft EU-regelgeving voor dat KI-stations regelmatig testen op afwezigheid van deze kiem.
Bij stieren worden praeputiaalspoelsels genomen met 20-30 ml (pepton) fysiologische zoutoplossing. Bij koeien kan een monster worden genomen van vaginaslijm door met een wegwerppipet wat slijm af te zuigen. In het kader op deze pagina wordt de werkwijze beschreven voor het nemen van preputiaal- en vaginaalspoelsels.
Brucella spp.
Brucellose wordt bij het vrouwelijke dier gekenmerkt door abortus (besmettelijk verwerpen) en bij het mannelijke dier door orchitis en epididymitis. Brucella spp. veroorzaken bij het drachtige dier een necrotiserende ontsteking van de vruchtvliezen, waardoor de vrucht sterft en wordt uitgedreven. Ook kan de infectie zich manifesteren als een gewrichtsontsteking en/of mastitis. Dieren die door een Brucella-infectie hebben verworpen, blijven drager van de bacterie. Bij een volgende dracht verwerpen deze dieren meestal niet, hoewel een mastitis, met uitscheiding van bacteriën, opnieuw kan optreden.
De meest voorkomende Brucella-species bij het rund is Brucella abortus (abortus Bang) en bij het schaap en de geit Brucella melitensis. Brucellose is een ernstige zoönose, waarbij Brucella melitensis de meest pathogene species is.
Sinds 1 augustus 1999 is Nederland officieel door de EU vrij verklaard van brucellose.
Preputiaal- en vaginaalspoelsels
Voor het nemen van preputiaal- of vaginaalspoelsel voor onderzoek op Tritrichomonas en/of Campylobacter, adviseren wij u om vooraf contact op te nemen met de afdeling bacteriologie van GD (0900-1770). Met hen maakt u een afspraak over de inzenddatum en het aantal te onderzoeken monsters.
Bij een stier neemt u het monster als volgt:
- Maak het gebied rondom het preputium schoon met behulp van papieren wegwerpdoekjes.
- Breng in het preputium een slangetje, waaraan een spuit (methode A) of trechter (methode B) verbonden is, met daarin 100 ml steriele pepton fysiologische zoutoplossing (voorkeur) of fysiologisch zout.
- Laat een andere persoon de spuit rustig leegdrukken in het preputium (methode A) of laat vanuit de trechter (methode B) de spoelvloeistof erin lopen. Knijp ondertussen de ingang van het preputium rond het slangetje met duim en wijsvinger dicht, zodat de spoelvloeistof niet kan weglekken.
- Als de spoelvloeistof in het preputium is gebracht, blijf dan met de ene hand de ingang van het preputium afsluiten en masseer met de andere hand de spoelvloeistof in het preputium naar achteren toe.
- Laat de andere persoon de spuit voltrekken met de spoelvloeistof en druk de spuit leeg in een steriel flesje (methode A), of laat de spoelvloeistof vanuit de trechter in een steriel flesje lopen (methode B).
Bij een vaars neemt u het monster als volgt:
- Maak het gebied rondom de vulva droog en schoon met behulp van papieren wegwerpdoekjes.
- Breng een weggooipipet in de schede en zuig met een spuit een slijmpropje op. Spoel vervolgens de pipet door met 25 ml steriele pepton fysiologische zoutoplossing (voorkeur) of fysiologisch zout.
- Vang het spoelsel op in een steriele verzendbuis.
Verzending
Geef één week voor inzending door middel van formulier '
Aanmelden Spoelsels' aan wanneer de monsters binnen komen. Monsters voor onderzoek op Campylobacter fetus subsp. venerealis transporteren tussen 4-10°C en
Tritrichomonas foetus transporteren tussen 5-38°C. De monsters moeten lichtdicht verpakt zijn.
Het spoelsel dient op de dag van afname op het laboratorium te arriveren.
Verstuur monsters met een inzendformulier waarop duidelijk is aangegeven welk onderzoek gewenst is, te weten: Campylobacter indirect; Campylobacter direct; Tritrichomonas kweek of Tritrichomonas microscopisch. Vermeld indien nodig op het inzendformulier ook duidelijk welke monsters op kamertemperatuur (voor onderzoek op Tritrichomonas) en welke gekoeld (voor onderzoek op Campylobacter) zijn verzonden.
Meer informatie over het protocol insturen preputiaal-, en vaginaalspoelsels en onderzoek voor dekinfecties Tritrichomonas foetus en/of Campylobacter fetus ssp. venerealis.
Terug naar bacteriologie