One Health is een interdisciplinaire samenwerking om de gezondheid van mensen, dieren en milieu te verbeteren. Daarom komen experts uit de humane en de veterinaire gezondheidszorg maandelijks, tijdens het Signaleringsoverleg Zoönosen (SO-Z), bij elkaar om signalen van zoönosen uit binnen- en buitenland te bespreken.

Alle relevante organisaties zijn vertegenwoordigd, waaronder GD. Zij hebben allemaal hun eigen instrumenten waarmee ze de dier- of volksgezondheid monitoren. Een bekend voorbeeld van zo’n monitoringsinstrument is de Veekijker: de telefonische hulpdienst voor dierenartsen.

Zoönosestructuur

Het SO-Z is onderdeel van de zoönosestructuur die de toenmalige ministeries van Economische Zaken en van Volksgezondheid, Welzijn en Sport in mei 2011 vaststelden. De Q-koortsepidemie van 2007 tot 2010 was een belangrijke drijfveer daarvoor. Uit het evaluatierapport van de Commissie Van Dijk bleek toen dat de samenwerking tussen humaan en veterinair beter moest, vooral de signalering en bestrijding. Bij de signalen is een belangrijk onderscheid te maken: wel of geen meldingsplicht. Meldingsplichtige signalen moeten gemeld worden bij de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (veterinair) of de Gemeentelijke Gezondheidsdienst (humaan). Dan is er meestal geen rol voor het SO-Z. De acties zijn dan logisch en worden direct in gang gezet, meestal op basis van protocollen of draaiboeken.

Het SO-Z is vooral van belang voor niet-meldingsplichtige zoönosen, in de structuur aangegeven als ‘gewone signalen’. Bij deze signalen worden twee vragen gesteld: is er een risico voor de volksgezondheid en zijn er acties nodig? De meeste signalen blijven aan de ‘linkerkant’ van de structuur, die worden alleen in het SO-Z besproken, waarbij de nodige acties worden afgestemd tussen de verantwoordelijke partijen.

Protocol Regionale Samenwerking
GD beschikt over uitgebreide kennis en informatie over diergezondheid, de bestrijding van dierziekten en de structuur van de veehouderijsector in Nederland. Deze kennis kan van belang zijn voor GGD’en en RIVM/Cib in een uitbraaksituatie of voor de beoordeling van veterinaire risico’s in de regio.

De afspraken die de betrokken partijen hebben gemaakt om optimaal samen te werken zijn vastgelegd in het Protocol Regionale Samenwerking zoönosen en voedsel gerelateerde infecties/intoxicaties. Download het protocol

Criteria

Het SO-Z hanteert een aantal criteria om een signaal te melden aan de volgende schakel in de structuur:

1. Een uitbraak van een zoönose met meer of ernstigere ziektegevallen dan normaal of waarbij bestrijding of preventie complex is.
2. Lacunes in behandeling of preventie. Als één van de partijen bijvoorbeeld merkt dat een protocol onvolledig is, dan wordt dat gemeld aan de volgende schakel, zodat het protocol aangepast kan worden.
3. Het opduiken van een nieuwe 'emerging' verwekker waarvan de impact nog onbekend is.
4. Maatschappelijke onrust.

Communicatie

Bij elk overleg bespreken de experts welke ‘afgeronde’ signalen zij breder gaan communiceren. Deze signalen verspreiden zij onder experts via een maandelijks overzicht. Daarnaast kunnen zij zodra dat nodig is gericht communiceren via onder andere de berichtenservice Vetinf@ct voor dierenartsen, Inf@ct voor GGD-artsen infectieziekten en Labinf@ct voor artsen-microbiologen.

Ook verschijnen geregeld publicaties in onder meer het Tijdschrift voor Diergeneeskunde en het infectieziektenbulletin. In het geval van een doormelding van een signaal aan de volgende schakel van de structuur ligt de communicatie bij die schakel.