Via het Veekijkernieuws houden wij u elk kwartaal op de hoogte van nieuws uit de monitoring van diergezondheid bij pluimvee. In deze editie:
Ornithobacterium rhinotracheale (O.r.) is een bacterie die bekend is als veroorzaker van luchtwegproblemen zoals luchtzakontsteking en longontsteking en waarvan de restverschijnselen bij de slacht als kaasachtige proppen worden aangetroffen. Antibioticumbehandelingen geven vaak onvoldoende resultaat. De belangrijkste economische schade van infecties is de verhoogde afkeur aan de slachtlijn. De afgelopen jaren lijkt O.r. minder voor te komen.
In mei 2020 stelde GD een bijzonder ziektebeeld vast bij drie vleeskuikenkoppels (twee bedrijven). Het betrof een bloedvergiftiging door infectie met O.r.: een sectiebeeld met vergrote milt en lever en geen afwijkingen in luchtzakken en longen. De koppels hadden verhoogde uitval met een acuut ziekteverloop. Antibioticumbehandeling leidde tot verminderde uitval. Er werden geen andere bacteriën gekweekt en (gifstoffen van) Clostridium botulinum werden niet aangetoond. Onderzoek naar diverse virale ziekteverwekkers (waaronder AI) verliep negatief (de ziekteverwekkers werden niet aangetoond). Er zijn geen epidemiologische verbanden tussen de twee bedrijven gevonden. Bij beide bedrijven bleef het niet beperkt tot dit ene geval, maar werd bij een volgend koppel opnieuw bloedvergiftiging door O.r. aangetoond.
Het is bekend dat O.r. incidenteel ook in andere organen dan de luchtzakken of longen ontstekingen kan veroorzaken, bijvoorbeeld in gewrichten en het schedeldak. In de literatuur wordt echter geen melding gemaakt van O.r.-stammen die bij een ziekteproces zijn betrokken waarin geen respiratoir ziektebeeld wordt waargenomen, maar bloedvergiftiging veroorzaken.
In oktober 2020 werd hoogpathogene aviaire influenza (HPAI) van het type H5N8 aangetoond bij wilde vogels. Korte tijd later werden ook klinische gevallen van HPAI gevonden bij commercieel pluimvee. In het Veekijkernieuws van januari 2021 maakte GD melding van de klinische verschijnselen die na infectie met dit virus bij verschillende diertypen werden gezien. Op het moment van schrijven zijn er elf gevallen van HPAI vastgesteld bij zowel legkippen, vleesvermeerderingskippen, vleeskuikens, kalkoenen als vleeseenden. Het laatste geval was in februari (zie tabel 1). Het betrof tienmaal een infectie met H5N8 en eenmaal een infectie met een daaraan verwante H5N1. Daarnaast werd nog een infectie met laagpathogene H5N2 vastgesteld. Uit gegevens van het WBVR blijkt dat het HPAI-virus nog steeds circuleert in wilde vogels. Het risico op besmetting vanuit de wildevogelpopulatie wordt dan ook nog steeds ingeschat als hoog.
Tabel 1: Besmettingen met hoog- en laagpathogene AI bij commercieel pluimvee in Nederland vanaf 2020 t/m maart 2021
| Plaats |
Pluimveetype |
Type |
Datum uitslag |
| Sint Oedenrode |
Leghennen (LLZ+LLU) |
HPAI-H5N8 |
19-02-2021 |
| Moergestel |
Kalkoenen |
HPAI-H5N8 |
05-01-2021 |
| Buitenpost |
Vleesvermeerdering |
HPAI-H5N1 |
15-12-2020 |
| Den Bommel |
Leghennen (LLB) |
LPAI-H5N2 |
09-12-2020 |
| Sint Annaparochie |
Vleeskuikens |
HPAI-H5N8 |
07-12-2020 |
| Maasland |
Pluimvee |
HPAI-H5N8 |
05-12-2020 |
| Hekendorp |
Leghennen (LLZ) |
HPAI-H5N8 |
22-11-2020 |
| Witmarsum |
Vleeskuikens |
HPAI-H5N8 |
21-11-2020 |
| Terwolde |
Vleeseenden |
HPAI-H5N8 |
13-11-2020 |
| Lutjegast |
Leghennen (LLZ+LLU) |
HPAI-H5N8 |
10-11-2020 |
| Puiflijk |
Leghennen (LLZ) |
HPAI-H5N8 |
05-11-2020 |
| Altforst |
Vleesvermeerdering |
HPAI-H5N8 |
29-10-2020 |
LLZ= leghennen zonder uitloop; LLU= leghennen met uitloop; LLB= biologische leghennen.
Foto: SOVON
Buikvliesontsteking blijft de meest voorkomende bevinding bij leghennen die zijn doodgegaan. Hoewel diverse factoren de kans verhogen dat een hen dit probleem krijgt (predisponerende factoren) zoals stress en virale infecties (bijvoorbeeld IB) is het vaak een bacteriële infectie die het dier uiteindelijk de das omdoet. Hier geven we een overzicht van de bacteriën die werden gekweekt in de afgelopen drie jaar bij hennen met een buikvliesontsteking of bloedvergiftiging. In bijna 85 procent van de gevallen wordt Escherichia coli aangetoond. Niet weergegeven in de tabel zijn incidentele bevindingen zoals Salmonella Enteritidis en S. Pullorum die ieder twee keer werden gevonden in deze drie jaar.
Vlekziekte en vogelcholera
Erysipelothrix rhusiopathiae (de veroorzaker van vlekziekte) werd in 6,4 procent aangetoond en Pasteurella multocida (de veroorzaker van vogelcholera) in 5,6 procent. Hoewel dit niet veel lijkt, is de klinische impact van deze ziektekiemen vaak groot voor de betreffende koppels, vooral in het geval van vlekziekte. Over de jaren heen is er geen duidelijke trend zichtbaar, ze lijken vrij stabiel voor te komen. Wel is er een seizoenseffect bij vlekziekte, waarbij mogelijk de trek van ongedierte vanuit het veld naar de stallen in sommige jaargetijden een rol kan spelen.
Tabel 2: De zes meest gekweekte bacteriesoorten bij sectie op hennen met buikvliesontsteking en/of bloedvergiftiging zijn weergegeven. In 2018 t/m 2020 werd bij 450 inzendingen van leghennen buikvliesontsteking en/of bloedvergiftiging vastgesteld en per bacterie is aangegeven in hoeveel procent van deze secties de kiem werd aangetoond (Bron: GD-pathologie)
| Bacterie |
Secties leghennen in 2018-2020 met sepsis of peritonitis (n=450) |
| E. coli |
84,7% |
| Erysipelothrix rhusiopathiae (vlekziekte) |
6,4% |
| Pasteurella multocida |
5,6% |
| Gallibacterium anatis |
3,1% |
| Enterococcus spp. |
2,2% |
| Streptococcus spp. |
0,9% |
De diergezondheidsbarometer geeft in één oogopslag de stand van zaken weer rondom de situatie in Nederland. Het geeft een beknopt overzicht van de waarnemingen uit de Diergezondheidsmonitoring Pluimvee in het derde kwartaal van 2020. Zie de tabel in de pdf-versie van het Veekijkernieuws.